1- دانشگاه فردوسی مشهد ، amirfakhriyan@yahoo.com
2- دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده: (2159 مشاهده)
در این مطالعه با ارزیابی تئوری انتشار فضایی و تکیه بر الگوهای آن (گسترشی، سلسلهمراتبی، پیوسته و جایگزین) قصد بر این است الگوی جدیدی از انتشار معرفی شود. هدف اصلی آن درک الگوی حاکم بر پراکنش فضایی مطبهای پزشکان متخصص در شهر مشهد است. شیوۀ مطالعه توصیفی ـ تحلیلی و واحد تحلیل آن تمامی مطبهای پزشکان متخصص در 27 تخصص است. برای این منظور با استفاده از آدرسهای مطب پزشکان متخصص (شامل 2425آدرس)، ضمن ایجاد پایگاه اطلاعات جغرافیایی از مطبها برحسب نوع تخصص و با بهرهگیری از مدلهای تحلیل فضایی همچون پروفیلهای تراکمی، مرکز ثقل و مسافت استاندارد، الگوی پراکنش و مبدأ انتشار مطبها شناسایی شد. در گام بعد با استفاده از مدلهای خودهمبستگی فضایی، تحلیلشبکه و تخصیصمکانی، شیوۀ انتشار هر یک از مطبها برحسب نوع تخصص مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام با استفاده از نمودار پراکنش و ضریب همبستگی، میزان انتشار هریک از تخصصها مشخص گردید. نتایج این بررسی نشان داد که انتشار مطبها در شهر مشهد، دارای الگوی جدیدی است که میتوان آن را الگوی «انتشار فضایی معکوس» نامید. ویژگی اصلی این الگو افزایشِ شکاف و نابرابری درنتیجۀ افزایش تعداد خدمات است. بدین شکل که با افزایش تعداد مطبها در هر تخصص تمایل به قرارگیری آنها درکنار یکدیگر افزایش مییابد. همچنین برخلاف الگوهای رایجِ انتشار فضایی که بازتوزیع خدمات را از منشأ به بیرون نشان میدهد، در این الگو انتشار مطبها از منشأ آنها چندان رخ نمیدهد. علاوهبراین، گرایش به موقعیت مرکزی مطبها با افزایش تعداد آنها در هر تخصص بیشتر میشود. درک این موضوع میتواند ابعاد جدیدی از لایههای پنهانی تحولات کالبدی در شهر مشهد و چالشهای فراروی عدالت توزیعی را نشان دهد.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
برنامه ریزی شهری دریافت: 1399/4/23 | پذیرش: 1400/6/5 | انتشار: 1400/7/10