شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر ظرفیت نهادی بر اساس رویکرد توسعه یکپارچه شهری (پژوهش موردی: شهر شهرکرد)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 دانشیار جامعه‌شناسی و عضو هیأت علمی گروه مدیریت جهانگردی، دانشگاه شهرکرد
3 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، مؤسسه آموزش عالی نور هدایت، شهرکرد، ایران.
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تبیین مؤلفه‌های ظرفیت نهادی در راستای تحقق توسعه یکپارچه شهری در شهر شهرکرد، انجام گرفته است. این پژوهش به‌لحاظ هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، تعداد 37 نفر از خبرگان دانشگاهی، کارشناسان و مدیران نهادی - سازمانی هستند که در زمینه اهداف مطالعه و قلمرو مطالعه دانش و تجربه لازم داشته‌اند. این کارشناسان بر اساس روش نمونه‌‌گیری هدفمند و زنجیره‌ای انتخاب شدند. جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از روش تحلیل ساختاری در قالب نرم‌افزار میک‌مک استفاده شده است. در گام اول با استفاده تحلیل اسنادی و مطالعات کتابخانه‌ای و سپس با استفاده از نظرات کارشناسان تعداد 5 مؤلفه شامل «یکپارچگی نهادی، توانایی نهادی، یادگیری نهادی، ترتیبات قانونی و دانش و نوآوری نهادی» و تعداد 51 مؤلفه استخراج گردید. در گام دوم، خروجی تحلیل‌های صورت گرفته در تحلیل وضعیت پایداری یا ناپایداری سیستم مورد ارزیابی نشان داد که الگوی پراکندگی متغیرهای ظرفیت نهادی در توسعه شهری شهرکرد، بیانگر «وضعیت ناپایدار» سیستم است به‌ طوری که متغیرها در بیشتر موارد حالت بینابینی از تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را نشان دادند. همچنین سهم متغیرهای مؤثر بر ظرفیت نهادی در توسعه یکپارچه شهری شهرکرد بر اساس تأثیرپذیری و تأثیرگذاری به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم رتبه‌بندی گردید که بر اساس نظر کارشناسان از میان (51 متغیرِ) بررسی‌شده، (18 متغیر) بر مبنای مجموع امتیازات کسب‌شده به‌عنوان متغیر‌های کلیدی مؤثر بر ظرفیت نهادی در توسعه شهری شهرکرد، استخراج و انتخاب شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقاعلیخانی، زینب و برک‌پور، ناصر (1391). مقایسه ظرفیت‌های اجتماعی و نهادی توسعه پایدار در شهرهای کرج و قزوین. فصلنامه مطالعات شهری، 1 (4): 94-81.
امیلی، بوید و فولکه، کارل (1397). سازگاری نهادی (حکمرانی، پیچیدگی و تاب‌آوری اجتماعی-اکولوژیک)، ترجمه مهدی قربانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
برک‌پور، ناصر و اسدی. ایرج (1390). مدیریت و حکم‌روایی شهری، تهران: دانشگاه هنر.
برک‌پور، ناصر و کیوانی، رامین (1398). گونه‌شناسی نظام مدیریت شهری در ایران، روند تحولات و چشم‌انداز اصلاحات، نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 24(4): 33-21.
پاپلی یزدی، محمدحسین و رجبی سناجردی، حسین (1382). نظریه‌های شهر و پیرامون، تهران: انتشارات سمت.
پورمحمدی، محمدرضا و طورانی، علی (1396). شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در توسعه یکپارچه با تأکید بر پیوندهای روستایی - شهری (مطالعه موردی: شهرستان مینودشت)، نشریه آمایش فضا و ژئوماتیک، 21 (2): 118-81.
رکن‌الدین‌ افتخاری، عبدالرضا (1389). مدیریت توسعه روستایی (بنیان‌های نظری)، تهران: انتشارات سمت.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی چهارمحال و بختیاری (1399). گزارش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه، تهران: سازمان برنامه و بودجه کشور.
سازمان مسکن و شهرسازی چهارمحال و بختیاری (1382). طرح جامع شهر شهرکرد، مطالعات وضع موجود.
سعیدی، جعفر (1399). تدوین سناریوهای تاب‌آوری شهرهای مرزی استان خوزستان با رویکرد دفاع غیر عامل «مطالعه موردی: شهرهای آبادان و خرمشهر»، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
سعیدی، جعفر؛ فیروزی، محمدعلی؛ محمدی ده‌چشمه؛ مصطفی و شمسایی زفرقندی، فتح‌الله (1400). تدوین سناریوهای تاب‌آوری شهرهای مرزی (مطالعه موردی: شهرهای آبادان و خرمشهر، نشریه آمایش فضا و ژئوماتیک، 25 (4): 43-1.
فنی، زهره؛ کلانتری، محسن؛ کارگر، بهمن و نوائی، حسین (1399). ظرفیت‌سازی توسعه اجتماعات محلی؛ سازوکاری برای مدیریت آسیب‌های اجتماعی و تقویت امنیت اجتماعی (مورد مطالعه کلان‌شهر تهران)، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، 11 (1): 43-73.
فیاضی، محمدتقی و عبدلی، محمدرضا (1403). واکاوی رویکردها و ملاحظات توسعه شهری، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره 19840.
قلی‌پور، آرین (1384). نهادها و سازمان‌ها اکولوژی نهادی سازمان‌ها، تهران: انتشارات سمت.
کاظمیان، غلامرضا و میرعابدینی، زهره (1390). آسیب‌شناسی مدیریت یکپارچه شهری در تهران از منظر سیاستگذاری و تصمیم‌گیری شهری، نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 3 (46): 38-27.
کاظمیان، غلامرضا، فرجی‌راد، خدر؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و پورطاهری، مهدی (1391). سنجش و تدوین راهبردهای مناسب ارتقاء ظرفیت نهادی منطقه‌ای (مطالعه موردی: شهرستان‌های بوکان و ارومیه)، فصلنامه مطالعات شهری، 1 (2): 39-23.
لاله‌پور، منیژه (1396). تحلیلی بر ظرفیت نهادی - مدیریتی فضاهای شهری در ارتباط با مشارکت شهروندان در ادارۀ شهرها (مطالعه موردی: منطقه 8 شهر تبریز)، نشریه جغرافیا و توسعه، 15 (49): 80-59.
مرکز آمار ایران (1400). سالنامه آماری استان چهارمحال و بختیاری - بخش جمعیت.
مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهر تهران (1396). بررسی چالش‌های مدیریت یکپارچۀ اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی شهر تهران، گزارش شماره 427.
مشکینی، ابوالفضل؛ نورمحمدی، مهدی؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و صرافی، مظفر (1394). الگوی سیاستگذاری مداخله دولت در مدیریت زمین شهری ایران (مطالعه‌ی موردی: شهر تهران)، نشریه آمایش فضا و ژئوماتیک، 19 (1): 210-181.
ملایی، خداکرم؛ کوزه‌گر کالجی، لطفعلی؛ رضویان، محمدتقی و توکلی‌نیا، جمیله (1400). نقش ظرفیت نهادی در توسعه پایدار فضاهای شهری و پیراشهری بجنورد، فصلنامه توسعه فضاهای پیراشهری، 3 (1): 36-19.
موسوی میرکلائی، سیدمحمود؛ خلیجی، محمدعلی و صادقی، صادق (1402). تحلیلی بر سیاست‌گذاری عوامل کلیدی و متغیرهای اثرگذار بر ظرفیت نهادی توسعه مدیریت شهری در کلان‌شهر تهران، فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه محیط شهری، 3 (11): 19-34.
مؤمنی، فرشاد؛ عطارپور، محمدرضا؛ صالح‌زاده، رضا و خزایی، محمدمهدی (1395). ترتیبات نهادی و توسعه همه‌جانبه: نقش نوآوری‌های نهادی در دستیابی به توسعه فناوری و توسعه پایدار، پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، ۱۶ (۳): 107-130.
میر وکیلی، علی‌اکبر، مرادی مسیحی، واراز (1401). بررسی راهبرد توسعه شهری با تکیه‌بر ظرفیت‌سازی نهادی و اجتماعی در کلان‌شهر کرج، مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، ۳ (۲): 165-141.
- OECD. (2022). OECD Principles on Urban Policy. Paris: OECD Publishing.
- Pollitt, C., & Bouckaert, G. (2017). Public management reform: A comparative analysis-into the age of austerity. Oxford university press.‏
- World Bank (2017). Governance and The World Bank Group Year in Review, World Bank Group.
Ansell, C., & Gash, A. (2008). Collaborative governance in theory and practice. Journal of Public Administration Research and Theory, 18(4), 543-571.
Arnstein, S. R. (1969). A ladder of citizen participation. Journal of the American Institute of planners, 35(4), 216-224.‏
Batty, M. (2013). The new science of cities. MIT press.‏
Boyne, G. A. (2003). Sources of public service improvement: A critical review and research agenda. Journal of public administration research and theory, 13(3), 367-394.‏
Bryson, J. M. (2018). Strategic planning for public and nonprofit organizations: A guide to strengthening and sustaining organizational achievement. John Wiley & Sons.‏
Caragliu, A., Del Bo, C., & Nijkamp, P. (2011). Smart cities in Europe. Journal of urban technology, 18(2), 65-82.‏
Carpentieri, G., Papa, R., & Guida, C. (2022). Promoting integrated urban development. An application in Naples metropolitan area. Transportation Research Procedia, 60, 488-495.‏
Christensen, T., & Lægreid, P. (2011). Complexity and hybrid public administration—theoretical and empirical challenges. Public organization review, 11, 407-423.‏
Christensen, T., & Lægreid, P. (Eds). (2017). The Routledge handbook to accountability and welfare state reforms in Europe. London: Routledge.‏
Cid, A., & Lerner, A. M. (2023). Local governments as key agents in climate change adaptation: challenges and opportunities for institutional capacity-building in Mexico. Climate Policy, 1-13.
Čolić, R., Milić, Đ., Petrić, J., & Čolić, N. (2021). Institutional capacity development within the national urban policy formation process – Participants’ views. Environment and Planning C, 40(1), 69-89. https://doi.org/10.1177/23996544211002188
Dawes, S. S., Helbig, N., & Cook, M. (2011). Promoting International Digital Government Research Collaboration: An Experiment in Community Building. In Association for Computing Machinery (Ed.), Proceedings of the 12th Annual International Digital Government Research Conference: Digital Government Innovation in Challenging Times (pp. 54-63). Association for Computing Machinery.
De Magalhaes, C., Healey, P., and Madanipour, A. (2017) Assessing institutional capacity for city Centre regeneration: Newcastle’s Grainger town. In: Cars G et al. (eds) Urban Governance, Institutional Capacity and Social Milieux. Abingdon, UK: Routledge, pp.45–64.
Drueva, A., A. (2023). Integrated development of the territory: legal conditions for ensuring. Vestnik Universiteta imeni O. E. Kutafina, 82-90. doi: 10.17803/2311-5998.2022.100.12.082-090
Emiru, M. A., Adam, A. G., & Dadi, T. T. (2023). Exploring institutional capacity of urban land delivery and administration for housing development in Bahir Dar, Ethiopia: Institutional analysis. Cogent Social Sciences, 9(2). https://doi.org/10.1080/23311886.2023.2278208
Evans, B., Joas, M., Sundback, S., & Theobald, K. (2006). Governing local sustainability. Journal of environmental planning and management, 49(6), 849-867.‏
Fung, A. (2006). Varieties of participation in complex governance. Public administration review, 66, 66-75.‏
Gibbs, D. C., Jonas, A. E., Reimer, S., & Spooner, D. J. (2001). Governance, institutional capacity and partnerships in local economic development: theoretical issues and empirical evidence from the Humber Sub‐region. Transactions of the Institute of British Geographers, 26(1), 103-119.
Gil-García, J. R., & Pardo, T. A. (2005). E-government success factors: Mapping practical tools to theoretical foundations. Government information quarterly, 22(2), 187-216.‏
Harrison, T. M., Guerrero, S., Burke, G. B., Cook, M., Cresswell, A., Helbig, N., ... & Pardo, T. (2011). Open government and e-government: Democratic challenges from a public value perspective. In Proceedings of the 12th Annual International Digital Government Research Conference: Digital Government Innovation in Challenging Times (pp. 245-253).‏
Healey, P. (2006) Transforming governance: Challenges of institutional adaptation and a new politics of space. European Planning Studies 14(3): 299–334.
Healey, P. (2020). Collaborative planning: Shaping places in fragmented societies. Bloomsbury Publishing.‏
Innes, J. E., & Booher, D. E. (2010). Planning with complexity: An introduction to collaborative rationality for public policy. Routledge.‏
Isaksson, K., & Hagbert, P. (2020). Institutional capacity to integrate “radical” perspectives on sustainability in small municipalities: experiences from Sweden. Environmental Innovation and Societal Transitions, 36, 83–93.
Krishnaveni, R., & Sujatha, R. (2013). Institutional Capacity Building: A Systematic Approach. SCMS Journal of Indiean Management, 10(4), 1–107.
Kudryavtseva, V. A. (2022). An integrated development mechanism as the basic element of development of urban areas. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2434, No. 1). AIP Publishing.‏
Lobao L, Martin R, Rodriguez-Pose A (2009). Editorial: Rescaling the state: new modes of institutional-territorial.
Malekovic, S., Jaksa P., and Mario, P. (2007). Institutional Capacity for Regional Development in Croatia on the County Level, UDC 332.1.
Malekovic, S., Jaksa P., and Mario, P. (2007). Institutional Capacity for Regional Development in Croatia on the County Level, UDC 332.1.
Malhotra, A., Mathur, A., Diddi, S., & Sagar, A. D. (2022). Building institutional capacity for addressing climate and sustainable development goals: achieving energy efficiency in India. Climate Policy, 22(5), 652–670.
McGill. R (1998), Urban Management in Developing Countries, Cities, Vol.15, No.6.
Meijer, A., & Bolívar, M. P. R. (2016). Governing the smart city: a review of the literature on smart urban governance. International review of administrative sciences, 82(2), 392-408.‏
Mierzejewska, L., & Parysek, J. J. (2014). Integrated planning of the development of a city in terms of the diurnal activity of its residents. Bulletin of Geography. Socio-economic Series, (25), 143-153.‏
Milojević, B. (2018). Integrated urban planning of Banjaluka-possibilities and chalenges of new urban plan. In International conference on Contemporary Theory and Practice in Construction/Међународна конференција Савремена теорија и пракса у градитељству (No. 13).‏
Moulaert, F. (Ed.). (2013). The international handbook on social innovation: collective action, social learning and transdisciplinary research. Edward Elgar Publishing.‏
OECD. (2020). The Future of Urban Development and Services: Policies to Address Challenges. OECD Publishing.
Ostrom, E. (2010). Beyond markets and states: polycentric governance of complex economic systems. American economic review, 100(3), 641-672.‏
Oxford Advanced Learner’s Dictionary. (2000). Capacity.Oxford University Press.
Paraschiv, R., & Rauf, K. (2022). Integrated and coherent urban planning based on regional development strategies. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 1026, No. 1, p. 012037). IOP Publishing.‏
Pierre, J. (2011). The politics of urban governance. Bloomsbury Publishing.‏
Senge, P. M. (2006). The fifth discipline: The art and practice of the learning organization. Broadway Business.‏
Sørensen, E., & Torfing, J. (2016). Political leadership in the age of interactive governance: Reflections on the political aspects of meta governance. Critical reflections on interactive governance, 444-66.‏
Spekkink, W. (2013). Institutional capacity building for industrial symbiosis in the Canal Zone of Zeeland in the Netherlands: A process analysis. Journal of Cleaner Production, 52, 342-355.
UN-Habitat (2022). World Cities Report 2022: Envisaging the Future of Cities.
UN-Habitat. (2016). Urbanization and Development: Emerging Futures. United Nations Human Settlements Programme.
Uphoff, N. (1992) Local Institutions and Participation for Sustainable Development; International Institute for Food, Agriculture and Development, Gatekeeper Series No. SA31.
Wenger, E., McDermott, R. A., & Snyder, W. (2002). Cultivating communities of practice: A guide to managing knowledge. Harvard business press.‏