پایش تغییرات کاربری اراضی دریاچه ارومیه و محیط پیرامون آن با استفاده از روش‌های مختلف تئوری آموزش آماری

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 استاد گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل،
چکیده
در این تحقیق با استفاده از قابلیت تکنیکهای سنجش از دور تغییرات کاربری اراضی دریاچۀ ارومیه و محیط پیرامون آن در بازده زمانی بیستساله (1989 تا 2019م) با استفاده از تصاویر ماهوارهای سنجنده (MSS، TM وOLI OLI) مورد پایش قرار گرفته است. بررسی تغییرات کاربری اراضی نشان داد: مساحت کاربری کشاورزی از سال 1989‌ م تا سالتا 2019م افزایش چشمگیری داشته که دلیل آن مساعد بودن منطقه برای زراعت، حفر چاههای متعدد و استفاده از سفره سفرۀ آب زیرزمینی بوده است. همچنین نوسانهای قابل ملاحظهای در سطح آب دریاچه رخ داده است. بهطوری که تغییرات سطح آب از سال 1989م تا 2016م از 5.348 به حدود 2.705 کیلومتر مربع رسیده است. اما از سال 2016م تا 2019م به بهدلیل بارشها 1644کیلومتر مربع افزایش مساحت آبی داشته است. همچنین خطوط ساحلی به به‌ویژه در شرق و جنوب جنوبشرقی منطقه منطقۀ مورد مطالعه، پسروی بسیار قابل توجهی را نشان می­‌‌دهد. بهطوری که از سال 1989م تا 2000م مساحت این کاربری 378 کیلومترمربع افزایش داشته است و طی سالهای 2000م تا 2016م مساحت آن همچنان روند صعودی داشته و به 786 کیلومتر مربع افرایش یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-- آرخی، صالح. ادیب نژاد، (1390). ارزیابی کارایی الگوریتم های ماشین بردار جهت طبقه بندی کاربری اراضی با استفاده از داد ههای ماهوار های ETM لندست )مطالعه موردی: حوزه سد ایلام(، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران.
- اکبری، علی .شکاری، الهه (1392). پردازش و استخراج اطلاعات از داده‌های ماهوارهای با استفاده از نرم افزار ENVI با نمونه های کاربردی در علوم زمین،نقشه برداری، جغرافیا و محیط زیست، انتشارات ماهواره،جلد اول.
- دهستانی، غلامرضا(1377). طبقه‌بندی تصاویر چند طیفی سنجش از دور با استفاده از شبکه عصبی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
- رضائی‌مقدم، محمد حسین. ولی‌زاده کامران، خلیل. رستم‌زاده، هاشم.رضائی، علی(1391).ارزیابی کارایی داده‌های سنجنده MODIS در برآورد خشکسالی(مطالعه موردی: حوضه‌ی آبریز دریاچه‌ی ارومیه)، جغرافیا و توسعه پایدار محیط، شماره 5،صص 52-37.
- ربیعی، حمیدرضا. ضیائیان،پرویز. محمدی، عباسعلی(1384).کشف و بازیابی تغییرات کاربری و پوشش اراضی شهر اصفهان به کمک سنجش از دور وسیستم اطلاعات جغرافیایی، فصلنامه مدرس علوم انسانی،شماره4، صص32-19.
- سنجری، صالح. برومند، ناصر(1392). پایش تغییرات کاربری/پوشش اراضی در سه دهۀ گذشته با استفاده از تکنیک سنجش از دور)مطالعۀ موردی:منطقۀ زرند استان کرمان(، مجلۀ کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، سال چهارم، شمارۀ 1، صص 67-57.
- شنایی، هویزه. زارعی، حیدر (1395). بررسی تغییرات کاربری اراضی طی دو دهۀ دوره زمانی (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز ابوالعباس)، پژوهشنامۀ مدیریت حوزۀ آبخیز، شماره14،صص244-237.
- علی محمدی، عباس؛ موسیوند، علی جعفر و شایان سیاوش(1389)." پیش بینی تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین با استفاده از تصاویر ماهواره ای و مدل زنجیزه مارکوف" نشریه برنامه ریزی و آمایش فضا.د 14. ش 3. صص 130-117.
- عبدالهی، علی اصغر؛ خبازی، مصطفی و درانی زهرا(1399). " مدلسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از شبکه عصبی پرسپترون(مطالعه موردی: شهر لاهیجان)" نشریه برنامه ریزی و آمایش فضا. د 24. ش 1،صص 79-49.
- علوی‌پناه، سیدکاظم(1384). کاربرد سنجش از دور در علوم زمین،انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
- فاطمی، سید باقر. رضایی، یوسف (1389). مبانی سنجش از دور، چاپ دوم، انتشارات آزاده، تهران.
- فتحیان، فرشاد.مرید، سعید(1391). بررسی متغییرهای هواشناسی و هیدرولوژیکی حوضه دریاچه ارومیه با استفاده از روش-های غیر پارامتری، مجله تحقیقات آب و خاک ایران، صص269-259.
- قربانی، مهدی. نظری سامانی، علی اکبر . کوهبنانی، حمیدرضا. اکبری ؛ فاطمه ؛ جلیلی پروانه، زهرا(1389). ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی حوزۀ آبخیز طالقان، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان.
- کشاورز، احمد و قاسمیان یزدی، محمد حسین(۱۳۸۴). یک الگوریتم سریع مبتنی بر ماشین بردار پشتیبان برای طبقه بندی تصاویر ابر طیفی با استفاده از همبستگی مکانی،نشریه مهندسی برق و مهندسی کامپیوتر ایران. صص37-44.
- مالیان، عباس. محمدی، علی. محمدی، عباس علی. ولی اللهی، جلال(1395).آشکارسازی و پیش‌بینیروند تغییرات دریاچه-ی ارومیه و محیط پیرامونی آن طی نیم قرن گذشته برپایه‌ی تحلیل‌های مکان مبنای دورکاوی، هیدروژئومورفولوژی. شماره9،صص62-43.
- مسیبی، مرضیه.ملکی، محسن(1393). پایش تغییرات کاربری اراضی با استفاده از داده‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی(مطالعه موردی شهرستان اردبیل)، فصلنامه سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی. سال پنجم، شماره1.
- محمدیاری، فاطمه. پورخباز، حمیدرضا. توکلی، مرتضی. اقدر، حسین(1393). تهیۀ نقشۀ پوشش گیاهی و پایش تغییرات آن با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی )مطالعۀ موردی: شهرستان بهبهان(، فصلنامۀ علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر، دوره 23، شماره9،صص 23-34.
- محمدی، مجید؛ امیری، مجتبی و جعفر دستورانی(1394)." مدلسازی و بررسی تغییرات کاربری اراضی شهرستان رامیان در استان گلستان". نشریه برنامه ریزی و آمایش فضا.ج 19.د 19.ش 4. صص 158-141.
- نادر صفت، محمد حسین(1390). ویژگی‌های ژئومورفولوژی دریاچه ارومیه وتاثیرآن در اکوسیستم این منطقه، مجله دانشنامه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
- یوسفی، صالح. مرادی، سید حسینی. میرزایی، سمیه(1390). پایش تغییرات کاربری اراضی ،مریوان مجلۀ کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، سال چهارم، شمارۀ 1،صص.105-97.
- Arekhi, S., and Adibnejad, M. (2011). Efficiency assessment algorithms, support vector machines to classify land use and desertification of pasture research, the eighteenth year, No. 3(44). (In Persian).
- Akbari, Ali. Shakari, Elahe (2013). Processing and extracting information from satellite data using ENVI software with applied examples in Earth Sciences, Mapping, Geography and Environment, Satellite Publications, Volume One. (In Persian).
- -Ali Mohammadi, Abbas; Musavand, Ali Jafar and Shayan Siavash (2010). "Predicting land use change and land cover using satellite images and Markov chain model" Journal of Spatial Planning and Planning. (In Persian).
- - Abdollahi, Ali Asghar; Khabazi, Mostafa and Durrani Zahra (1399). "Modeling Land Use Change Using Perspective Neural Network (Case Study: Lahijan City)" Journal of Spatial Planning and Planning. D 24. Sh1, pp. 79-49. (In Persian).
- Bhagawat, R. (2013). Application of remote sensing and gis, land use/land cover change in kathmando metropolitan city, Nepal Journal of Theoretical and Applied Information Tech. 3: 2-7.
- Dehestani, Gholamreza (2000). Classification of multi-spectral images of remote sensing using neural network, Master's thesis, Tarbiat Modares University. (In Persian).
- Esam, I., F. Abdalla and N. Erich (2012). Land Use and Land Cover Changes of West Tahta Region, Sohag Governorate, Upper Egypt, Journal of Geographic Information System, 4: PP. 483-493.
- Feyzizadeh, B., Azizi, H. & Valizadeh, K.KH., 2007, Extraction Land Uses Malekan City Using Satellite Images EThr (In Persian), Amayesh, Vol. 2, No.3, PP. 1-10.
- Fatemi, Seyed Baqer. Rezaei, Yousef (2010). Fundamentals of Remote Sensing, Second Edition, Azadeh Publications, Tehran.
- Fathian, Farshad. Marid, Saeed (2012). Investigation of meteorological and hydrological variables of Urmia Lake basin using non-parametric methods, Iranian Journal of Soil and Water Research, pp. 269-259. (In Persian).
- Chander, G., Markham, B. L., & Helder, D. L. (2009).Summary of current radiometric calibration coefficients for Landsat MSS, TM, ETM+, and EO-1 ALI sensors. Remote sensing of environment, 113(5), 893-903.
- Chavez jr، P.S.( 1988).An Improved Dark-Object Subtraction Technique for AtmosPheric Scttering Correction of Multispectral Data. Remote Sensing of Environment، 24:459-479.
- Ghorbani, Mehdi. Nazari Samani, Ali Akbar. Kuhbanani, Hamidreza. Akbari; Fatima ; Jalili Parvaneh, Zahra (2010). Assessing the trend of land use change in Taleghan watershed, Proceedings of the 4th International Congress of Geographers of the Islamic World, Zahedan. (In Persian).
- Keshavarz, Ahmad and Qasemian Yazdi, Mohammad Hossein (2005). A fast algorithm based on support vector machine for classifying spectral cloud images using spatial correlation, Iran Journal of Electrical Engineering and Computer Engineering pp. 37-44. (In Persian).
- Liu, T., and X. Yang (2015). Monitoring land changes in an urban area using satellite imagery, GIS and landscape metrics. Applied Geography, 56: 42-54.
- Malian, Abbas. Mohammadi, Ali. Mohammadi, Abbas Ali. Vali Elahi, Jalal (2016). Revealing and predicting the changes in Lake Urmia and its surroundings over the past half century based on the analysis of the location of Durkhevi, hydrogeomorphology. No. 9, pp. 62-43. (In Persian).
- Mosayebi, Marzieh. Maleki, Mohsen (2014). Monitoring land use changes using remote sensing data and geographic information system (a case study of Ardabil city), remote sensing quarterly and geographic information system in natural resources. Fifth Year, No. 1. (In Persian).
- -Mohammadi, Majid; Amiri, Mojtaba and Jafar Farmanani (2015). "Modeling and reviewing land use changes in Ramian city in Golestan province". Journal of Spatial Planning and Planning, Vol. 19., 19. 19. 4. pp. 158-141. (In Persian).
- Mohammadyari, Fatemeh. Pourkhabaz, Hamidreza. Tavakoli, Morteza. Iqdar, Hussein (2013). Preparation of vegetation map and monitoring of its changes using remote sensing techniques and geographical information system) Case study: Behbahan city (, Sepehr Geographical Information Scientific-Research Quarterly, Volume 23, Number 9, pp. 23-34. (In Persian).
- Nader Sefat, Mohammad Hossein (2010). Characteristics of Geomorphology of Urmia Lake and its effect on the ecosystem of this region, Journal of Geography, Islamic Azad University, Science and Research Branch. (In Persian).
- Rawat, J.D., Kumar, M. (2015). Monitoring land use/cover change using remote sensing and GIS techniques: A case study of Hawalbagh block, district Almora, Uttarakhand, India, The Egeptyan Journal of Resmoet Senaing and space scinces, 18: PP. 77-84.
- Richards J., A. (2013). Remote sensing digital image analysis, fifth edition, springer, 494 p.
- Rezaei Moghaddam, Mohammad Hussein. Valizadeh Kamran, Khalil. Rostamzadeh, Hashem. Rezaei, Ali (2012). Evaluating the Efficiency of MODIS Measuring Data in Drought Assessment (Case Study: Urmia Lake Basin), Geography and Sustainable Environmental Development, No. 5, pp. 52-37 . (In Persian).
- Rabiee, Hamidreza. Ziaian, Parviz. Mohammadi, Abbas Ali (2005). Discovery and recovery of land use changes and land cover in Isfahan with the help of remote sensing and geographic information system, Quarterly Journal of Humanities Teacher, No. 4, pp. 32-19. (In Persian).
- Şatır, O., & Berberoğlu, S. (2012). Land Use/Cover Classification Techniques Using Optical Remotely Sensed Data in Landscape Planning. Landscape Planning, Dr. Murat Ozyavuz (Ed.), ISBN, 978-953.
- Sanjari, Saleh. Boroumand, Nasser (2013). Monitoring land use change / land cover in the last three decades using remote sensing technique) Case study: Zarand area of Kerman province (Journal of Remote Sensing Application and GIS in Natural Resources Sciences, Fourth Year, No. 1, pp. 67-57). (In Persian).
- Swimming, Hoveyzeh. Zarei, Haidar (2016). Investigation of land use changes during two decades of time period) Case study: Abol Abbas watershed (Research Journal of Watershed Management, No. 14, pp. 244-237). (In Persian).
- Swain, P.H. and S.M. Davis. (1987). Remote Sensing: the Quantitative Approach. McGraw-Hill. USA.
- Shalaby, A., and R. Tateishi. (2007). Remote sensing and for mapping and monitoring land cover and land use changes in the Northwestern coastal zone of Egypt. Applied Geography. 27: 28-41.
- Tayebi, A., Delavar, M.R., Saeedi, S., Amini, J. and Alinia, H ( 2008). Monitoring Land Use Change By MIulti-Temporal Landsat Remote Sensing Imagery the International Archives the Photogrammetry. Remote Sensing Information Science. XXXVII Part B7 Beijing.
- Yousefi, Saleh. Moradi, Seyed Hosseini. Mirzaei, Somayeh (2011). Monitoring land use changes in Marivan land in GIS sciences, Applied Journal of Remote Sensing and .Landsat Satellite ETM + and TM Using Natural Resource Meters(In Persian).