ارائه مدل نوین ارزیابی ریسک محیط زیستی سدها در مرحله ساختمانی با استفاده از روش های تلفیقی EFMEA & VIKOR (مطالعه موردی سد بالارود خوزستان)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
2 استاد تمام دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
4 دانشیار گروه محیط زیست ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، تهران، ایران.
چکیده
پروژه های سد سازی اثرات جدی بر پارامترهای محیط زیستی وارد می نماید. بنابراین ارزیابی ریسک محیط زیستی سد از مهمترین جنبه های مدیریت ریسک محیط زیستی در این پروژه ها می باشد. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل نوین ارزیابی ریسک محیط زیستی سدها در مرحله ساختمانی انجام شده است. بدین منظور، پس از شناسایی ریسک های محیط زیستی و بهره گیری از روشEFMEA ، عدد اولویت ریسک مربوط به هر یک از جنبه های محیط زیستی محاسبه و طبقه بندی شد. سپس جهت ارزیابی و اولویت بندی ریسک های محیط زیستی شناسایی شده از روش VIKOR استفاده گردید. نتایج نشان داد در روش EFMEA و با مقایسه اعداد ریسک محاسبه شده، ریسک آلودگی آب رودخانه بالارود با عدد اولویت ریسک 125 در اولویت اول قرار دارد. در روش VIKOR ریسک های آلودگی آب در شرایط توافق (بالا، متوسط، پایین) با وزن های ( 1.300، 1.000 و 0.700) به عنوان مهمترین ریسک شناسایی شد. در مقاله حاضر، استفاده از روش EFMEA و VIKOR در ارزیابی ریسک محیط زیستی سد مهمترین ریسک ها تعیین شد. مهمترین اقدام اصلاحی پیشنهادی برای کاهش ریسک های محیط زیستی احداث و تکمیل تصفیه خانه فاضلاب برای واحدهای صنعتی می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیم پور ازبری، م؛ اکبری، م؛ عبداللهی، ع؛ موحد منش، و. 1396. ارائه چارچوبی برای ارزیابی عملکرد مدیران با استفاده از تاپسیس فازی و تحلیل پوششی داده های فازی. مجله تحقیق در عملیات در کاربردهای آن، سال چهاردهم، شماره چهارم، صفحه 107-86.
احمد آبادی، ع؛ قاسمی، ک.۱۳۹۵. کاربرد روش های تصمیم گیری چند معیاره در ارزیابی آسیب پذیری مساکن شهری در برابر زلزله با تاکید بر روش VIKOR، فصلنامه مدیریت بحران. شماره نهم، صفحه ۱۱۱-۱۰۳.
امین زاده گوهر ریزی، ب؛ امین زاده گوهر ریزی، ب؛ رستگار، س. 1393. ارائه الگوریتم تلفیقی برای حل مسائل تحلیل تناسب کاربری اراضی با رویکرد تصمیم گیری چند هدفه. فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره هجده، شماره یک، صفحه 24-1.
سازمان آب و برق خوزستان. ۱۳۸۹. گزارش ارزیابی تفصیلی محیط زیستی سد مخزنی بالارود. صفحه ۲۹۳-۱.
فرج زاده اصل، م؛ رستم زاده، ه. 1386. ارزیابی اثر سدهای بزرگ در تغییر کاربری اراضی با استفاده از سنجش از دور و GIS (مطالعه موردی: سد ستار خان اهر). . فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره یازده، شماره یک، صفحه 66-47.
Ang C, Xin S, Dongsheng W, Wengen L, and Jie T.2014.A Brief Review on Post-project Environmental Appraisals of Dam
Projects and Recommendations for China. Advanced Materials Research.Vols 955-959,pp 3451-3456.
Azadeh A and Mohammad Fam I. 2009. "Integrated M HSEE Management Systems For Industry: A Case Study In Gas Refinary". Journal of the Chinese Institute of Engineers .J. Chin. Inst. Chem. Eng. 32: 235-241. )doi.org/10.1080/02533839.2009.9671500.(
Bai J, Cui B, Xu X, Gao H and Ding Q. 2009. "Heavy metal contamination in riverine soils upstream and downstream of a hydroelectric dam on the Lancang River", China. Environmental Engineering Science. 26: 941-6.) doi.org/10.1089/ees.2008.0136.(
Bluvband Z, Ltd A, and Dagan B. 2004. Expanded FMEA (EFMEA). Oren Nakar, MOTOROLA
Israel Ltd., Tel-Aviv. 0-7803-8215-3/04/$17.00.
Danielsson M and Gunnarsson S A. 2001. Guideline for Implementation of Environment Failure Mode and Effect Analysis Method, Marmait Publish. Sofia, Bulgaria. 127PP.
Dipper B. 2010. "Monitoring and Post-auditing in Environmental Impact Assessment: A Review".Jornal Environmental Planning and management. 41: 731-747. )doi.org/10.1080/09640569811399.(
Harrald JR, Renda-Tanali I, Shaw G. L, Rubin CB and Yeletaysi S. 2006. Review of risk
based prioritization/decision making. Methodologies for dams. The Georg Washington University Institute for Crisis Disaster and Risk Management, 1776GS4 NW suite110, Washington DC.
Heller, S., 2006. Managing industrial risk-having a tasted and proven system to prevent and assess risk. J. Hazard Mater., 130(1-2):58-63). DOI: 10.22034/GJESM.2016.02.04.004 .(
Hosseinzadeh Lotfi F and Fallahnejad R.2010. "Imprecise Shannon’s Entropy and Multi Attribute Decision Making". Entropy. 12: 53-62. )https://doi.org/10.3390/e12010053.(
Hui (2000), “Environmental monitoring and audit: past, present, future”, paper presented at IAIA ‘00 Back to the Future conference, EIA Follow-up Stream, Hong Kong Convention and Exhibition Centre, 19–23 June, Hong Kong.
Jahromi B and Raei M R.2012. "Portfolio optimization using a hybrid of fuzzy ANP, VIKOR and TOPSIS". Management Science LettersslanruoJ lanoisseforP dna cifitneicS . 2:2473–2484. )DOI: 10.5267/j.msl.2012.07.019.(
Jozi, S.A.; Saffarian, Sh.; Shafiee, M.; Moradi Majd, N., (2014). Safety, health, and environmental risk assessment of a gas power plant: A case study from southern Iran. Hum. Ecol. Risk Assesstnem., 21(6):1479-1495.
Khuzestan Water and Power Organization. 1389. Environmental Impact Assessment Report of the Balarood Reservoir Dam. pp:293-1. (Persian)
Morales-Torres, A.; Serrano-Lombillo, A.; Escuder-Bueno, I.; Altarejos-García, L., 2016. "The suitability of risk reduction indicators to inform dam safety management". Structure and infrastructure engineering: Maintenance management, life cycle design and performance, 1465-1476 )DOI: 10.1080/15732479.2015.1136830(.
Olsen S.I.2001."Life cycle impact assessment and risk assessment of chemical-A Methodological Impact Assessment". Environmental Impact Assessment Review, 21 (4): 385–404.
Opricovic S and Tzeng G.H. 2007. "Extended VIKOR method in comparison with outranking methods". European Journal of Operational Research.178: 514-529. )DOI:10.1016/j.ejor.2006.01.020(
Rezaian S, Jozi SA, and Zaredar N. 2016. Environmental risk assessment of a dam during con-
struction phase. Global J Environ Sci Manage 2:345–56. 10.22034/GJESM.2016.02.04.004
Samaras, G.D.; Gkanas, N.I.; Vitsa, K.C., (2014). "Assessing risk in dam projects using AHP and ELECTRE I". Int. J. Constr. Manage. 14(4), 255-266. )DOI: 10.1080/15623599.2014.971942.(
Shaffiee Haghshenas S, Lashteh Neshaei M.A, Pourkazem p, Shaffiee Haghshenas S.2016. Civil Engineering Journal. Vol 2, No 4.
Sharifikia M., Shayan S., Eftekhari S M., Karam A. 1396. "River morphological changes analysis caused by Taleqan Dam counteraction –based on remote sensing time deferential data". The Journal of Spatial Planning.21 (2). 243-263. (Persian)
Shahroodi K, Alipour H and Faramarzi L. 2013. "Providing a Mathematical Decision Making Model (Based on MCDM1) for Selecting Stocks (A Case Study: Saderat, Tejarat, and Mellat Banks in Rasht, Iran)"; Anthesis Journal of Applied and Basic Sciences. 1: 196-204
Wang Q.G, Du Y.H and Su K.Q. 2012. Chen. Environmental Impact Post-Assessment of Dam and Reservoir Projects: A Review. Procedia Environmental Sciences. 13:1439-1443. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2012.01.135
Zhang H, Chen G and Luo Y.2010. Basin hydropower development environmental impact poste- assement theory frame and considerations. Environmental science and management. 35:176-8.