جستجو در مقالات منتشر شده
۵ نتیجه برای فرونشست
دوره ۴، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۱ )
چکیده
ایران از نظر موقعیت جغرافیایی در کمربند خشک کره زمین قرار گرفته است و این امر کمبود طبیعی آب را در پی داشته است. استان اصفهان در مرکز کشور با میانگین بلند مدت بارش سالانه حدود ۱۵۰ میلیمتر دچار محدودیت شدید منابعی آب است ولی بدون توجه به این امر از حدود نیم قرن گذشته مصرف آب در استان افزایش بسیار زیادی داشته است که به مرور زمان موجب تشدید عدم تناسب منابع و مصارف آب شده است. این امر باعث شده است تا مصرف‌کنندگان مختلف با حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق چه به صورت مجاز و چه غیر مجاز سعی در جبران بخشی از این عدم تناسب با استفاده از منابع آب زیرزمینی نمایند. این رویه باعث شده است تا از مجموع ۳۵ دشت استان، ۲۷ دشت در وضعیت ممنوعه و یا ممنوعه بحرانی قرار گیرند. تخلیه مداوم منابع آب‌های زیرزمینی و عدم تجدید آنها باعث افت سطح آنها و سپس بروز پدیده فرونشت شده که به معنی تخریب دائمی سفرههای آب زیرزمینی می‌باشد. به‌طوری که حتی در صورت وجود منابع آب کافی، این سفرهها دیگر قادر به نگهداری آب نمی‌باشند. این مسئله موجب میشود تا برای همیشه مهمترین بنیاد زیستی محل وقوع فرونشت‌ها که همان منابع آب است، از بین برود که به دنبال آن تبعات زیست محیطی، انسانی و سیاسی فراوانی بروز پیدا می‌کند. علاوه بر آن، در حال حاضر پدیده فرونشست بخشهای زیادی از زیرساخت‌های استان را تهدید می‌کند که به‌عنوان مثال می‌توان به زیرساخت‌های ارتباطی ملی نظیر جاده شهرضا در نزدیکی مهیار، جاده مشکات در نزدیکی کاشان، راه‌آهن بندرعباس- تهران در نزدیکی زواره، راه‌آهن اصفهان- شیراز در نزدیکی مهیار و مرودشت، فرودگاه اصفهان و همچنین سایر زیرساخت‌های صنعتی و مذهبی و تاریخی نظیر شهرک‌های صنعتی استان (شهرک صنعتی جعفرآباد کاشان، آران و بیدگل)؛ اماکن مذهبی و گردشگری (امامزاده آقا علی عباس، مجموعه نقش‌جهان، پل‌های تاریخی استان)؛ اماکن عمومی (ورزشگاه نقش‌جهان، مسکن مهر حبیب‌آباد) اشاره کرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی پدیده فرونشست زمین را با توجه به گستردگی، اهمیت و کشیده شدن دامنه آن به بافت مناطق مسکونی در استان اصفهان را به‌عنوان یکی از پیامدهای بحران آب، مورد بررسی قرار داده است و به دنبال نشان دادن ابعاد و تبعات گسترده این پدیده می‌باشد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد این پدیده تقریبا در تمام مناطق استان اصفهان در حال گسترش می‌باشد و نه تنها زیرساخت‌های ملی و استانی را تهدید می‌کند بلکه با از بین رفتن یکی از مهمترین بنیادهای زیستی یعنی سفرههای زیرزمینی آب، و ادامه حیات در استان را در ابعاد گوناگون تهدید می‌نماید و لازم است تدابیر عملی جدی در این حوزه اندیشیده شود.
دوره ۱۶، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۵ )
چکیده
پدیده فرونشست سطح زمین ناشی از عوامل طبیعی و فعالیت‌های انسانی در نقاط مختلف دنیا و در طی سال‌های اخیر در کشور ایران به خصوص استان فارس به علت برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی، خشکسالی و عوامل دیگر پدیدار شده است و سبب آسیب‌های جدی به زمین‌های کشاورزی، ساختمان‌های مسکونی، جاده‌ها و دیگر سازندها و بروز خسارت‌های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی شده است. در این مقاله با انجام یک پژوهش موردی در دشت مرودشت به بررسی عوامل و پارامترهای موثر و ارزیابی میزان تأثیر هر کدام بر نشست سطح زمین پرداخته شده است. در این خصوص نحوه تعیین و تحلیل پارامترهای موثر همچون میزان افت سطح آب، جنس و ضخامت لایه های خاک به خصوص لایه های ریزدانه، خصوصیات ژئوتکنیکی خاک مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج حاکی از ان است که جهت انجام محاسبات فرونشست خاک، داده ها و اطلاعات مورد نیاز تا حد امکان باید به صورت دقیق و جامع تهیه شوند و ویژگی‌ها و شرایط متفاوت هر پارامتر در نظر گرفته شود. به عنوان مثال نشست ناشی از افت یکسان آب و یا ضخامت یکسان لایه ریزدانه در اعماق مختلف متفاوت می‌باشد.
مجتبی یمانی، لیلا حیدریان، ابوالقاسم گورابی، مهران مقصودی،
دوره ۲۵، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۰۰ )
چکیده
استقرار اغلب سکونتگاههای شهری و روستایی ایران در مجاورت مناطق کوهستانی باعث شده تا احتمال وقوع ناپایداریهای دامنهای و جابجایی زمین یکی از چالشهای پیشروی برنامهریزان شهری محسوب گردد. در این پژوهش با استفاده از تصاویر راداری سنتینل ۱، طی بازه زمانی سه ساله (از تاریخ ۰۶/۰۱/۲۰۱۶تا ۲۱/۱۲/۲۰۱۸)، با استفاده از روش تکنیک سری زمانی SBAS در نرمافزار GMTSAR ، نقشه جابجایی و ناپایداری دامنهای زمین در محدوده شهر پردیس تولید شدهاند. در همین راستا پتانسیل خطر وقوع حرکات دامنهای، در قالب مدل تلفیقی AHP - منطق فازی، با بهرمندی از متغیرهای شیب، جهت شیب، ارتفاع، رودخانه، گسل، لیتولوژی و راه ارتباطی مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. در پایان نتایج تکنیک سری زمانی و مدلسازی مقایسه و تحلیل های لازم ارائه شدهاند. نتایج حاصله بیانگر آنند که؛ بخشهای جنوبی شهرهای پردیس، رودهن و بومهن که بر مخروط افکنهها استقرار یافته اند، به ترتیب ۳۵-، ۳۱-و ۲۹- میلیمتر در سال فرونشست و بخشهای شمالی ۲۵ میلیمتر بالاآمدگی داشتهاند. نتایج مدلسازی نشان داد که بیش از ۴۰ درصد محدوده در معرض وقوع زمین لغزش بوده که حدود ۷۰ درصد از آنها بر مناطق ناپدار حاصل از تکنیک راداری همپوشانی دارند. این تحقیق کارآیی تکنیک راداری در ارزیابی و اعتبارسنجی مدلسازی AHP - منطق فازی را بخوبی نمایان نمود
مریم بیاتی خطیبی، اکبر مشتاقیان، صدرا کریم زاده،
دوره ۲۸، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۳ )
چکیده
شبکه گسترده تاسیسات برق، از حساس‌ترین تاسیسات استان آذربایجان شرقی در مقابل وقوع فرونشست زمین محسوب میشود. با توجه به چنین حساسیتی، شناسایی مناطق مستعد به فرونشست از ضروریات بوده و بررسی میزان آسیبپذیری شبکه‌های توزیع برق جهت افزایش تابآوری در برابر آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به چنین اهمیتی، هدف از انجام پژوهش حاضر، مشخص کردن پهنه‌های آسیبپذیر در مقابل تهدیدات تاسیسات شبکه برق ناشی از فرونشست زمین در استان آذربایجان شرقی است. در این پژوهش، برای تهیه لایه‌های اطلاعاتی، از فرایند تحلیل شبکه (ANP) استفاده شده است. به منظوردستیابی به یک همگنی مناسب بین لایه‌های مختلف، داده‌های ورودی، استانداردسازی شده و نقشه‌های معیارهای مورد مطالعه به روش Natural breaks بر اساس ارزش پیکسل‌ها به تعداد کلاس‌های خطر طبقهبندی گردیدند. نقشه مربوط به معیارهای هر یک از مخاطرات در محیط نرم افزار ArcGis فراخوانی و با یکدیگر تلفیق گردید. نتایج پژوهش نشان داد که مناطق با خطر فرونشست زیاد با وسعت ۱۹۸۱ کیلومترمربع و مناطق با خطر فرونشست خیلی زیاد با وسعت ۲۶۸ کیلومترمربع در محدودههای مختلف استان پراکنده شدهاند و اغلب این محدودهها از شمال غرب تا جنوب شرق استان (شامل شهرهای مرند، شبستر، تبریز، بستان آباد، سراب و میانه) کشیده شده است. همچنین در شهرهای جنوب غربی استان (مانند بناب، ملکان و عجبشیر) نیز محدوده‌هایی با خطر بالا در مقابل فرونشست دیده میشود که در این محدودهها آسیبپذیری تاسیسات برق نسبتا بالا است . این در حالی است که، بیشترین چاه‌های مربوط به برداشت آب‌های زیرزمینی با تراکم زیاد در این پهنه‌های پرخطر قرارگرفته‌اند. نتایج مطالعات همچنین حاکی از این است که بالای ۷۰ درصد تجهیزات و مشترکین برق در محدوده فرونشست با احتمال خطر زیاد و خیلی زیاد مربوط به شهرستان‌های مرند، شبستر و بناب است، یعنی محدوده‌هایی که بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی را به خود اختصاص دادهاند. در این پژوهش با انطباق مناطق پهنهبندی شده با خطر فرونشست زیاد و خیلی زیاد با نقشه‌های فرونشست حاصل از اطلس سازمان نقشهبرداری کشور، همپوشانی ۵۳ درصدی در مناطق فرونشست در شهرهای مرند، شبستر، بناب، ملکان و سراب مشاهده گردید.
جلال کرمی، فاطمه بابایی، پویا محمود نیا، محمد شریفی کیا،
دوره ۲۸، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۰۳ )
چکیده
در مناطق خشک و نیمه‌خشک، کمبود آب‌های سطحی منجر به برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و کاهش شدید سطح آب شده که در بسیاری از دشت‌های ایران به پدیده فرونشست زمین انجامیده است. درک تغییرات سطح آب زیرزمینی برای مدیریت بهینه منابع آبی و کاهش مخاطرات مرتبط اهمیت زیادی دارد. روش‌های مختلف آماری، ریاضی و یادگیری ماشین برای مدلسازی این تغییرات استفاده شدهاند. اخیراً، شبکه‌های عصبی عمیق به‌ویژه برای تحلیل رفتار پیچیده آب‌های زیرزمینی، به‌دلیل ماهیت زمانی-مکانی آنها، مورد توجه قرار گرفتهاند. در این تحقیق، از مدل ترکیبی Wavelet-Principal Component Analysis (PCA) برای تحلیل داده‌های ۴۴ چاه پیزومتری دشت قهاوند طی دوره ۳۰ ساله (۱۳۶۷-۱۳۹۷) استفاده شده است. این مدل، الگوهای زمانی و مکانی تغییرات سطح آب زیرزمینی را در مقیاس‌های مختلف زمانی استخراج کرده و سپس مؤلفه‌های اصلی به‌دست‌آمده از Wavelet-PCA به مدل شبکه عصبی بازگشتی Long Short Term Memory (LSTM) ارائه شدند تا سری‌های زمانی سطح آب پیش‌بینی شود. سطوح مختلف تبدیل موجک برای شناسایی روندهای کوتاه‌مدت و بلندمدت به‌کار گرفته شد. مدل LSTM با دقت R۲ = ۰,۸۵ برای گروه آموزشی و R۲ = ۰,۶۲ برای داده‌های آزمایشی توانست روندهای سطح آب زیرزمینی را مدلسازی کند. همچنین، داده‌های راداری ماهواره Sentinel-۱ بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ نشان داد که بیشینه فرونشست زمین در مناطقی با افت قابل‌توجه سطح آب زیرزمینی رخ داده است. همپوشانی این نقشه‌ها با لایه‌های کاربری زمین، ارتباطی معنادار بین فعالیت‌های کشاورزی و افت سطح آب زیرزمینی و فرونشست زمین را نشان داد.
