آمایش فضا و ژئوماتیک، جلد ۱۴، شماره ۱، صفحات ۱-۳۱
عنوان فارسی ارزیابی ژئومورفولوژیکی توسعه شهری در قلمروی حوضه‌های زهکشی سطحی مطالعه موردی: کلان شهرتهران.
چکیده فارسی مقاله موضوعات مربوط به مطالعات ژئومورفولوژیکی از منظر ارزیابی در کلان شهر تهران که طی نیم قرن گذشته توسعه یافته، متعدد است. بررسی حوضه‌های زهکشی سطحی و آبراهه‌های آن یکی از این موضوعات می‌باشد. تغییر مسیر آبراهه‌ها و مسیل‌های طبیعی بدون توجه به اصول و فرایندهای ژئومورفولوژیکی در شهر تهران می‌تواند آثار زیانباری را به ساکنان شهر وارد کند. در حال حاضر زهکشی شهر تهران از طریق سه محدوده 1- حوضه‌های منتهی به کانال سیل برگردان غرب و رودخانه کن؛ 2- حوضه‌های منتهی به کانال ابوذر و مسیل باروتکوبی؛ 3- حوضه‌های شهری منتهی به زمین‌های زراعی جنوب شهر(محدوده صالح آباد) انجام می‌شود. در این مقاله حوضه‌های مذکور همراه با شبکه آبراهه‌ها قبل از توسعه فعلی شهر به کمک نقشه‌های توپوگرافی سال 1343، عکس‌های هوایی دو دوره مختلف و نقشه‌های زمین‌شناسی ترسیم و سپس محدوده کلیه حوضه‌های کوهستانی و شهری در وضعیت کنونی با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی سال1380 و با توجه به تغییرات شبکه زهکشی تعیین شد. حداکثر آبدهی هر حوضه از طریق روش استدلالی و به کمک منحنی‌های شدت، مدت، فراوانی ایستگاه‌های مهرآباد و سعدآباد برای دوره‌های بازگشت 2، 5، 10، 25، 50 و100 ساله محاسبه گردید. با استفاده از خصوصیات فیزیوگرافی، نوع سامانه زهکشی و محاسبات هیدرولوژیکی آنها و از طریق مقایسه این خصوصیات با ماهیت تلفیقی حوضه‌ها، محدودیت‌های ژئومورفولوژیکی توسعه در قلمروی حوضه‌های زهکشی سطحی ارزیابی شد. روش تحقیق بر پایه روش تحلیلی استوار است. ابزار اصلی این تحقیق سامانه اطلاعات جغرافیایی در قالب نرم‌افزارArc GIS می‌باشد. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که تلفیق حوضه‌‌‌ها، تغییر مسیر آب‌های سطحی و تبدیل آنها به کانال‌های مصنوعی باعث افزایش آبدهی، به‌خصوص در دوره‌های بازگشت بالاترشده و در نتیجه افزایش میزان مخاطره سیلاب های شهری را به دنبال دارد. قطع مسیرآبراهه‌های اولیه و ایجاد الگوی جدید آبراهه‌ای در قلمروی کلان شهر تهران بدون توجه به اصول و معیارهای ژئومورفولوژیکی انجام شده است. بنابراین توجه به الگوی فضایی و جای‌گیری آنها در تطبیق با چشم انداز کلی حوضه‌‌‌ها از طریق به‌کارگیری اصول ژئومورفولوژیکی به منظور توسعه پایدار و کاهش مخاطرات ضرورتی قطعی است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله ارزیابی،توسعه شهری،کلید واژه ها، ژئومورفولوژی،حوضه زهکشی،کلان شهر تهران
عنوان انگلیسی Geomorphologic Assessment of Urban Development in the Territory surface of Drainage Basins Case Study: Tehran Metropolis
چکیده انگلیسی مقاله The subjects related to Geomorphologic studies of Tehran metropolis, from assessment aspect that develope d during last half a century are numerous. Investigation of the surface drainage basins and rivers is one of these subjects. Changing the rivers and their natural flood channels without respecting geomorphologic principals and processes in Tehran metropolis will create different kinds of problems and damages for the civilians of Tehran. At present, the drainages of Tehran are supported by three territories: A) Basins ended to Kan River and West bund for flood channel; B) Basins ended to Aboozar channel and Barootkobi and C) Basins ended to the agricultural terrains of the South part of Tehran (Salehabad territory). In the present work, the above basins along with flood channel network before the development. were pictured by the aid of topography maps of 1970, air photos taken in different period, also geological maps. The domains of all mountainous and urban basins at present situation were determined by the aid of topography maps of 2001 and changes of drainage network. The maximum amounts of aquifer of each basins were calculated by rational analysis method and using Intensity-Duration-Frequency curves of Mehrabad and Saadabad stations for the return periods of 2, 5, 10, 25, 50 and‌ 100 years. By utilization of physiographic characteristics, drainage systems, and their hydrological calculation and by comparing these characteristics with the nature of basins, the geomorphologic limitations of development in the territory surface drainage basins were assessed. The research procedure is based on analytical method. The key instrument of this research was compiling of Geographical Information System by Arc GIS software and statistical method. The results indicated that basins compile and a change in the direction of surface waters and their conversion to artificial channels augment aquifer and floods. Especially in long return periods, the increment is obvious, and as a result, it increases urban flood hazard. Blocking of the elementary water channels and creating the new ones in domain of Tehran metropolis without considering the geomorphologic and values. Therefore, in order to reduce the damages and to stabilize the basins development, it is a decisive necessity to apply the geomorphologic principles .
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Assessment,Geomorphology,Urban Development,Drainage basins,Tehran metropolis
نویسندگان مقاله ابراهیم مقیمی | ebrahim moghimi
associate professor, faculty of physical geography, geography department, university of tehran, tehran, iran.
دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

امیر صفاری | amir saffari
. ph.d. student of physical geography geomorphology , university of tehran, tehran, iran
دانشجوی دوره دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

نشانی اینترنتی http://journals.modares.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1000-1200&slc_lang=fa&sid=21
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات