دوره 28، شماره 3 - ( 1403 )                   جلد 28 شماره 3 صفحات 165-141 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

تحلیل نقش کلان شهرها در تحولات ساختارفضایی استان های ایران
محمد عابدی1 ، نفیسه مرصوصی 2، رودابه فرهادی3
1- کارشناس اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی
2- استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران. ، marsousin@pnu.ac.ir
3- استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران
چکیده:   (409 مشاهده)
بررسی مناطق کلانشهری رسمی ایران، نقش محوری آنها را در شکل‌دهی به چارچوب‌های فضایی استان‌ها روشن می‌سازد. این مناطق به عنوان هسته‌های اقتصادی و اجتماعی عمل کرده و تخصیص منابع و پیشرفت را تسهیل می‌کنند. درک این نقش برای برنامه‌ریزی توسعه‌ای و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای ضروری است. این پژوهش تأثیر مناطق کلانشهری بر چارچوب‌های فضایی استان‌ها را از طریق تحلیل تمرکز جمعیتی، فعالیت‌های منطقه‌ای و سلسله مراتب شهری بررسی می‌کند. در این مطالعه از روش‌های کمی شامل آزمون T، خوشه‌بندی Kmeans و شاخص موران I استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که 8 استان دارای مراکز کلانشهری رسمی، سطح پیشرفت بالاتری نسبت به ۲۳ استان فاقد چنین مراکزی دارند. علاوه بر این، استان‌های مجاور این مناطق کلانشهری نیز از سطح توسعه بیشتری برخوردارند. یافته‌های حاصل از شاخص موران I، آرایش فضایی خوشه‌ای را نشان می‌دهد که توسط نقشه وزندهی معکوس فاصله (IDW) تأیید شده و تمرکز توسعه در فلات مرکزی ایران را برجسته می‌سازد. با این حال، استان خراسان رضوی به دلیل مجاورت جغرافیایی با مناطق کمتر توسعه‌یافته، از این الگو پیروی نمی‌کند. کاربرد روش خوشه‌بندی Kmeans، تهران، اصفهان، فارس و البرز را به عنوان توسعه‌یافته‌ترین استان‌ها شناسایی کرده ‌است، در حالیکه قم و سیستان و بلوچستان در دسته کمتر توسعه‌یافته قرار گرفته‌اند. این نتایج بر اهمیت حیاتی مناطق کلانشهری در تسهیل تحولات ساختاری درون استان‌های ایران تأکید می‌کند.
 
واژه‌های کلیدی: کلان‌شهرها، تحولات ساختار فضایی، استان‌های ایران، نابرابری منطقه‌ای
متن کامل [PDF 2356 kb]   (117 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: برنامه ریزی منطقه ای
دریافت: 1403/8/21 | پذیرش: 1403/12/5 | انتشار: 1403/10/10
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.