1- دانشیار ژئومورفولوژی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران
2- استادیار ژئومورفولوژی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران
3- دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، ایران
4- دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، ایران
چکیده: (7399 مشاهده)
یکی از مهمترین مواریث اقلیمی کواترنری در ایران، شواهد ژئومورفولوژی یخچالی در مناطق کوهستانی است. بررسی لندفرمهای یخچالی و حدود گسترش آنها در نواحی کوهستانی ایران، بهترین شاهد بهمنظور شناسایی قلمروهای مورفوکلیماتیک و مورفودینامیک است. هدف این پژوهش، تعیین و بازسازی مرزهای مورفوکلیماتیک و مورفودینامیک در آخرین دوره یخچالی وورم و شناسایی مرزهای کنونی این قلمروها در حوضه جاجرود و سرانجام مقایسه نتایج بهدستآمده با آرای پژوهشگران پیشین است.
با استفاده از تصاویر ماهوارهای و بازدیدهای میدانی، موقعیت سیرکهای منطقه شناسایی شد. سپس با روش پلتیر مرزهای مورفودینامیکی و مورفوکلیماتیکی کواترنر تعیین شد. در نهایت، نتایج بهدستآمده با دیدگاههای محققان دیگر مورد مقایسه قرار گرفت. بهطور کلی، ابزارها و دادههای تحقیق را نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی و تصاویر ماهوارهای ETM+، داده های اقلیمی دما و بارش ماهانه تشکیل دادند. با استفاده از میانگین دما و بارش ماهانه و سالانه طولانیمدت ایستگاه های هواشناسی منطقه و بازسازی دمای ترازهای ارتفاعی از روش رگرسیون خطی، پهنههای دمایی و بارشی محدوده موردپژوهش محاسبه شد. سپس با استناد به نظریه بوبک، دما و بارش دوره یخچالی محاسبه شد. در مراحل مختلف تهیه و تحلیل نقشه ها از نرمافزار ArcGIS 9.3 استفاده شد.
نتایج نشان میدهد در حال حاضر، حد پایین قلمرو یخچالی بهطور متوسط در ارتفاع 5220 متری، سولی فلوکسیون در ارتفاع 4000 متری، قلمرو پلوویال در ارتفاع 3400 متری و قلمرو پدیمانتاسیون در 1565 متری قرار دارد. در آخرین دوره یخچالی کواترنر (وورم) نیز حد پایین قلمرو یخچالی اغلب در ارتفاع 3900 متر، سولی فلوکسیون در ارتفاع 3000 متر و پلوویال در ارتفاع 2000 متری قرار داشته است. این دادهها از قلمروهایی که پژوهشگران پیشین برای البرز تعیین کردهاند، ارقام بالاتری را نشان میدهد.
دریافت: 1389/11/11 | پذیرش: 1389/7/13 | انتشار: 1390/12/10