ارزیابی سیاست‌های تمرکززدایی جمعیتی در کلانشهر تهران با بهره‌گیری از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره

رشد شتابان کلانشهر تهران و تمرکز فزاینده جمعیت و فعالیت‌های اقتصادی در این منطقه، پیامدهای گسترده‌ای در ابعاد زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی به همراه داشته است. این پژوهش با هدف ارائه راهبردهای کارآمد برای تمرکززدایی جمعیتی در منطقه کلانشهری تهران و ارتقای توسعه پایدار منطقه‌ای انجام شده است. بدین منظور، شاخص‌های کلیدی توسعه پایدار در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شناسایی و با بهره‌گیری از روش تحلیل سلسله‌مراتبی وزن‌دهی گردیده است. سپس گزینه‌های سیاستی شامل توسعه چندمرکزی، تقویت شهرهای جدید، سیاست‌های کنترلی و انتقال پایتخت با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره تاپسیس مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها نشان می‌دهد که توسعه چندمرکزی با کسب بالاترین امتیاز نزدیکی (0.83) به‌عنوان کارآمدترین گزینه شناخته شد. پس از آن، ایجاد و تقویت شهرهای جدید (0.65) و سیاست‌های کنترلی (0.52) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند و انتقال پایتخت با کمترین امتیاز (0.29) ضعیف‌ترین گزینه ارزیابی شد. نتایج بیانگر آن است که اتخاذ رویکرد توسعه چندمرکزی و تقویت کارکردی شهرهای پیرامونی می‌تواند فشار جمعیتی و کالبدی بر تهران را کاهش داده و به ایجاد تعادل فضایی - جمعیتی و ارتقای شاخص‌های پایداری کمک کند. در نهایت، پژوهش توصیه می‌کند که سیاست‌های آتی برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران باید بیش از پیش بر توسعه همزمان قطب‌های ثانویه شهری متمرکز شوند تا زمینه تحقق توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی فراهم گردد.