تأثیر فضاهای سایه بر کیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز

نویسندگان
1 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 استادیار، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، گروه جغرافیا و گردشگری، دانشگاه کاشان
چکیده
اهمیت و نقش فضاهای سایه در حیات و توسعه شهرهای مناطق گرم بسیار زیاد است. تأثیرات فیزیکی و محیط­زیستی این نوع فضاها در نظام شهری و ارتباط آن با حیات اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی جوامع شهری انکارناپذیر است. بر همین اساس این مطالعه به ­دنبال بررسی تأثیر فضاهای سایه بر کیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز در سال 1403 است. نوع پژوهش به لحاظ هدف کاریردی و از نظر شیوه انجام توصیفی ـ تحلیلی است که از روش کتابخانه ­ای و میدانی برای جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل تأثیر فضاهای سایه بر کیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز استفاده شده است. در همین راستا چهار شاخص آسایش شهری، مقایسه­ گری منفی، نقش مدیریت شهری و مسئولیت ­پذیری شهروندان که از مبانی نظری و پیشینه تحقیق استخراج شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری مورد مطالعه پژوهش شامل شهروندان شهر اهواز است. حجم نمونه برای استفاده از فرمول کوکران و سطح اطمینان 95 درصد 384 نفر محاسبه گردید. یافته ­های پژوهش نشان داد که بعد آسایش شهری فضاهای سایه با کسب میانگین بالاتر از متوسط نقش قابل­ توجهی بر کیفیت زندگی شهروندان دارد. همچنین داده ­های حاصل از خروجی آزمون T تک ­نمونه‌ای پژوهش نشان می‌دهد که نقش شهروندان اهوازی در توسعه فضاهای سایه و سبز و میزان مسئولیت‌پذیری آن‌ها در توسعه فضاهای سبز و سایه با میانگین‌های (41/2) و (07/2) بسیار ضعیف است. همچنین خروجی تحلیل مدل عاملی مرتبه دوم نشان داد که از نظر شهروندان در میان ابعاد چهار‌گانه تأثیر فضاهای سایه بر کیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز، عامل آسایش شهری بیش از همه بر کیفیت زندگی شهروندان اهواز اثرگذار بوده و بیشتر نماگرها تحت ­تأثیر این بعُد از تحقیق قرار دارند. بنابراین نتایج پژوهش نشان می­دهد عدم وجود فضاهای سایه مناسب در سطح شهر اهوار ناشی از عملکرد ضعیف مجموعه مدیریت شهری است که بر انگیزه شهروندان به مهاجرت و همچنین عدم احساس تعلق و دلبستگی به شهر اهواز تأثیر گذاشته است. بر همین اساس مسئولین شهری می­بایست راهبردهای مشخصی را جهت افزایش فضاهای سایه در سطح شهر با مشارکت شهروندان تدوین کنند.



کلیدواژه‌ها

موضوعات


Frantzeskaki, N., Mcphearson, T., Collier, M.J., Kendal, D., Bulkeley, H., Dumitru, A., Walsh, C., Noble, K., Van Wyk, E., Ord´o˜nez, C., (2019). Nature-based solutions for urban climate change adaptation: linking science, policy, and practice communities for evidence-based decision-making. Bioscience 69 (6), 455–466.
Hobbie, S.E., Grimm, N.B., (2020). Nature-based approaches to managing climate change impacts in cities. Philos. Trans. R. Soc. B 375 (1794), 20190124.
Ibrahim, M.R., Haworth, J., Cheng, T., (2020). Understanding cities with machine eyes: a review of deep computer vision in urban analytics. Cities 96, 102481.
Luo, S., Patuano, A., (2023). Multiple ecosystem services of informal green spaces: a literature review. Urban Urban Green. 127849
Luo, S., Patuano, A., (2023). Multiple ecosystem services of informal green spaces: a literature review. Urban Urban Green., 127849
Sun, T., Chen, L., Sun R., (2024). Cooling effects in urban communities: Parsing green spaces and building shadows, Urban Forestry & Urban Greening (94), https://doi.org/10.1016/j.ufug.2024.128264
Tariq, A., Yan, J., Mumtaz, F., (2022). Land change modeler and ca-markov chain analysis for land use land cover change using satellite data of peshawar, pakistan. Phys. Chem. Earth, Parts a/B/C. 128, 103286. https://coi.org/10.1016/j.pce.2022.1032 86.
Vargas-Hern´andez, J.G., Pallagst, K., Zdunek-Wielgołaska, J., (2023). Urban green spaces as a component of an ecosystem. Sustainable Development and Environmental Stewardship: Global Initiatives Towards Engaged Sustainability. Springer, pp. 165–198.
Wang, C., Ren, Z., Chang, X., Wang, G., Hong, X., Dong, Y., Guo, Y., Zhang, P., Ma, Z., Wang, W., (2023). Understanding the cooling capacity and its potential drivers in urban forests at the single tree and cluster scales. Sustain Cities Soc. 93, 104531.
Wong, N.H., Tan, C.L., Kolokotsa, D.D., Takebayashi, H., (2021). Greenery as a mitigation and adaptation strategy to urban heat. Nat. Rev. Earth Environ. 2 (3), 166–181.
Xiao, X.D., Dong, L., Yan, H., Yang, N., Xiong, Y., (2018). The influence of the spatial characteristics of urban green space on the urban heat island effect in suzhou industrial park. Sustain Cities Soc. 40, 428–439. https://coi.org/10.1016/j.scs.2018 .04.002.
Yan, H., Wu, F., Dong, L., (2018). Influence of a large urban park on the local urban thermal environment. Sci. Total Environ. 622-623, 882–891. https://coi.org/10.1 016/j.scitotenv.2017.11.327.
Zhang, Q., Zhou, D., XU, D., Rogora, A., (2022). Correlation between cooling effect of green space and surrounding urban spatial form: Evidence from 36 urban green spaces, Building and Environment 222, https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2022.109375