بررسی خطر فرونشست زمین در حوزه توزیع شبکه برق استان آذربایجان شرقی ( با رویکرد بهسازی و افزایش تاب آوری )

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
مریم بیاتی خطیبی 1
اکبر مشتاقیان 2
صدرا کریم زاده 3
1 استاد فورمولوژی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 2. کارشناسی ارشد سنجش از دور، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
3 3. استادیار سنجش از دور، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
شبکه گسترده تاسیسات برق، از حساس‌ترین تاسیسات استان آذربایجان شرقی در مقابل وقوع فرونشست زمین محسوب می‌شود. با توجه به چنین حساسیتی، شناسایی مناطق مستعد به فرونشست از ضروریات بوده و بررسی میزان آسیب­پذیری شبکه‌های توزیع برق جهت افزایش تاب­آوری در برابر آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به چنین اهمیتی، هدف از انجام پژوهش حاضر، مشخص کردن پهنه‌های آسیب­پذیر در مقابل تهدیدات تاسیسات شبکه برق ناشی از فرونشست زمین در استان آذربایجان شرقی است. در این پژوهش، برای تهیه لایه‌های اطلاعاتی، از فرایند تحلیل شبکه (ANP) استفاده شده است. به منظوردستیابی به یک همگنی مناسب بین لایه‌های مختلف، داده‌های ورودی، استانداردسازی شده و نقشه‌های معیارهای مورد مطالعه به روش Natural breaks بر اساس ارزش پیکسل‌ها به تعداد کلاس‌های خطر طبقه­بندی گردیدند. نقشه مربوط به معیارهای هر یک از مخاطرات در محیط نرم افزار ArcGis فراخوانی و با یکدیگر تلفیق گردید. نتایج پژوهش نشان داد که مناطق با خطر فرونشست زیاد با وسعت 1981 کیلومترمربع و مناطق با خطر فرونشست خیلی زیاد با وسعت 268 کیلومترمربع در محدوده­های مختلف استان پراکنده شده‌اند و اغلب این محدوده‌ها از شمال غرب تا جنوب شرق استان (شامل شهرهای مرند، شبستر، تبریز، بستان آباد، سراب و میانه) کشیده شده است. همچنین در شهرهای جنوب غربی استان (مانند بناب، ملکان و عجبشیر) نیز محدوده‌هایی با خطر بالا در مقابل فرونشست دیده می­شود که در این محدوده­ها آسیب­پذیری تاسیسات برق نسبتا بالا است . این در حالی است که، بیشترین چاه‌های مربوط به برداشت آب‌های زیرزمینی با تراکم زیاد در این پهنه‌های پرخطر قرارگرفته‌اند. نتایج مطالعات همچنین حاکی از این است که بالای 70 درصد تجهیزات و مشترکین برق در محدوده فرونشست با احتمال خطر زیاد و خیلی زیاد مربوط به شهرستان‌های مرند، شبستر و بناب است، یعنی محدوده‌هایی که بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی را به خود اختصاص داده­اند. در این پژوهش با انطباق مناطق پهنه­بندی شده با خطر فرونشست زیاد و خیلی زیاد با نقشه‌های فرونشست حاصل از اطلس سازمان نقشه­برداری کشور، همپوشانی 53 درصدی در مناطق فرونشست در شهرهای مرند، شبستر، بناب، ملکان و سراب مشاهده گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Batubara,B.,Kooy ,M.,Zwarteveen.,M.,(2023),Politicising land subsidence in Jakarta: How land subsidence is the outcome of uneven sociospatial and socionatural processes of capitalist urbanization ,Geforum 139 (2023) 103689.
Burbey, T. J.,(2002),The Influence Of Faults In Basin-Fill Deposits On Land Subsidence, Las Vegas Valley, Nevada, USA:Hydrogeology Journal.10(5): 525-538.
آمایش فضا و ژئوماتیک
دوره 28، شماره 1
فروردین 1403
صفحه 99-119