سنجش و رتبه بندی گردشگری استان‌های ایران از منظر زیرساخت های توسعه گردشگری

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 استاد گروه مدیریت صنعتی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
2 دانشجوی پسا دکتری گروه مدیریت صنعتی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
چکیده
صنعت گردشگری جزو ده صنعت تاثیر گذار در توسعه اقتصادی در اکثر کشورها می­باشد. به همین منظور تحقیقات عمده­ای از منظرهای مختلف در رابطه با این صنعت در تمام سطوح بین­المللی، ملی و منطقه­ای انجام شده است و در حال انجام می باشد. یکی از این زمینه­های تحقیقاتی که نقش بسزایی در امر سیاست­گذاری خرد و کلان تصمیم­گیرندگان دارد مبحث رتبه­بندی مناطق مختلف است. در این تحقیق به رتبه­بندی استان­های کشور بر اساس شاخص­هایی عملیاتی پرداخته شده است. این شاخص های در این تحقیق با مطالعه نمونه تحقیقات معتبر، مصاحبه، تحقیقات میدانی و آمارهای معتبر ملی موجود کشور توسعه داده شده اند. نتیجه این شناسایی 18 شاخص عملیاتی و عملکردی بوده است که اطلاعات آن در کشور قابل دسترسی و صحه­گذاری بوده است. لازم به ذکر است در این تحقیق جهت توسعه شاخص­های گردشگری دامنه وسیعتر شناخته شده­ای از ادبیات تحت عنوان توریست و سفر[1] (T&T) در نظر گرفته شده است. پس از شناسایی شاخص­ها که می توانند مرجع معتبری برای تحقیقات آتی باشند بوسیله دو ابزار تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس و مکبث به رتبه­بندی استان­ها پرداخته شده است. این الگوریتم­ها در محیط برنامه­نویسی MATLAB توسعه داده شده­اند. در نهایت آنچه از دو روش نتیجه شد آن بود که الگوریتم ها در بیش از 90 درصد موارد رتبه­بندی یکدیگر را تایید می نمایند. بعلاوه استان­های تهران، مازندران و خراسان رضوی جایگاه­های نخست تا سوم را به خود اختصاص داده­اند.


[1] Tourism & Travel (T&T)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1- احدنژاد، محسن و صالحی میشانی، حیدر (۱۳۹۱) ارزیابی توزیع فضایی زیرساخت های گردشگری و تعیین نقش فرایندهای اقتصادی سیاسی و رشد فیزیکی شهرها در شکل گیری آن (مطالعه موردی: شهر زنجان)، دو فصلنامه مطالعات گردشگری، دوره 1، شماره ۱، صص. ۱۰۵-۹۱.
2- بافقی زاده محمد، سلیمانی مقدم پرویز، طاهری فر راضیه (1395). سطح بندی عوامل موثر بر توسعه گردشگری شهر اهواز. جغرافیایی فضای گردشگری، دوره5، شماره20،صص. 58-37.
3- خادم الحسینی احمد، قریب ممبنی تبار، قائدرحمتی صفر(1394) سطح بندی مناطق نمونه گردشگری استان خوزستان. جغرافیا، دوره13، شماره47، صص.252-231.
4- رکن الدین افتخاری، علیرضا و رمضان‌نژاد، یاسر (1397) تحلیل ‌‌ظرفیت ‌‌ارتباطات ‌‌سازمان‌های ‌‌متولی ‌‌مقاصد ‌‌گردشگری ‌‌ساحلی ‌‌(مطالعه ‌‌موردی: ‌‌مقاصد ‌‌روستایی ‌‌استان ‌‌گیلان)، فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره22، شماره2، صص.187-167.
5- شاطریان محسن، منتصری زهرا، کیانی صدیقه، غلامی یونس(1398). سطح بندی توسعه گردشگری روستاهای بخش برزک در شهرستان کاشان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 8، شماره2،صص.114-95.
6- شکویی، حسین و موحد، علی (۱۳۸۱) شناخت الگوی فضای توریستی شهر اصفهان با استفاده از GIS، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره ۶، شماره ۴، صص. ۱۱۲-۹۵ .
7- شماعی، علی و موسیوند، جعفر (۱۳۹۰) سطح بندی شهرستان های استان اصفهان از نظر زیرساخت های گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS و AHP فصلنامه مطالعات و پژوهش های شهری و منطقدای، سال ۳، شماره ۱۰، صص.40-23.
8- صابری‌فر، رستم (1399) نقش گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعه توسعه اقتصادی(نمونه موردی بشرویه خراسان جنوبی)، فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره24، شماره4، 207-177.
9- مشکینی, ابوالفضل, علیپور, سمیه, حاجی زاده, مریم. (1397). ارزیابی تأثیر رسانه‌های مجازی در توسعه صنعت گردشگری از دیدگاه کاربران شبکه‌های مجازی. نشریه گردشگری شهری, 5(2), 53-69.
10- مشکینی، ابوالفضل، بهنام مرشدی، حسن، برغمدی، مجتبی (1397) تحلیل و سطح‌بندی فضایی محورهای گردشگری روزانه استان تهران برمبنای خدمات و تسهیلات گردشگری، فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره22، شماره2، صص.125-96.
11- ملکی، سعید؛ پرویزیان، علیرضا؛ احمدی، هاجر (1396) سنجش کارایی و رتبه بندی شاخص های طبیعی و زیرساخت های گردشگری در شهرستان های استان ایلام، با استفاده از تحلیل رگرسیونی و تحلیل سلسله مراتبی TOPSIS ، فرهنگ ایلام، دوره 18، شماره 54-55، صص. 22-7.
12- برومندزاد، یاسمین؛ زحمتکش سردوراهی، مهدیه؛ سیادتان، محمد؛ آردیان، آرام (1399) شناسایی و رتبه بندی عوامل مرتبط با توسعه گردشگری سلامت، مجله مدیریت اطلاعات سلامت، دوره 17، شماره 5، صص. 226-221.
13- چراغعلی خانی، علی؛ رضاعلی، عماد؛ خوشلهجه، سیدعلی(1399) رتبه بندی عوامل موثر بر انتخاب مکان هدف گردشگری در صنعت گردشگری ایران (با استفاده از مدل دیمتل)، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 3، صص. 1081-1071.
14- شوهانی، نادر (1398) سنجش رتبه بندی شهرستان های استان کرمانشاه از لحاظ زیرساخت های گردشگری، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 6، شماره 3، صص. 166-153.
15- معصومی اشکوری، سیدحسن (1387) اصول و مبانی برنامه ریزی منطقه ای، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
16- Alptekin, G. I., & Büyüközkan, G. (2011). An integrated case-based reasoning and MCDM system for Web based tourism destination planning. Expert Systems with Applications, 38(3), 2125-2132.
17- Ata. G. G, Parvin. D. & Maryam. G, (2016) Ranking Tourism Attractions Based on Potential to Attract Tourists by Using Numerical Taxonomy Model (Case: City of Khoy), Urban Economics and Management, Vol.5, No.4, pp.119- 132
18- Bălan, D., Balaure, V., & Vegheş, C. (2009). Travel and tourism competitiveness of the world’s top tourism destinations: an exploratory assessment. Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica, 11(2), 979-987.
19- Barišić, P., & Cvetkoska, V. (2020). Analyzing the Efficiency of Travel and Tourism in the European :union:. In Advances in Operational Research in the Balkans (pp. 167-186). Springer, Cham.
20- Barros, C. P., Botti, L., Peypoch, N., Robinot, E., & Solonandrasana, B. (2011). Performance of French destinations: Tourism attraction perspectives. Tourism Management, 32(1), 141-146.
21- Bire, R. B., Conterius, A. L., & Nasar, A. (2021,). Tourist preference and destination competitiveness using the AHP–TOPSIS hybrid model. In International Conference on Applied Science and Technology on Social Science (ICAST-SS 2020) (pp. 43-48). Atlantis Press.
22- Carayannis, E. G., Ferreira, F. A., Bento, P., Ferreira, J. J., Jalali, M. S., & Fernandes, B. M. (2018). Developing a socio-technical evaluation index for tourist destination competitiveness using cognitive mapping and MCDA. Technological Forecasting and Social Change, 131, 147-158.
23- Carrillo, M., & Jorge, J. M. (2017). Multidimensional analysis of regional tourism sustainability in Spain. Ecological Economics, 140, 89-98.
24- Durkalić, D., Furtula, S., & Borisavljević, K. (2019). Ranking tourism market performance in EMU countries: Results of PROMETHEE-GAIA approach. Menadžment u hotelijerstvu i turizmu, 7(2), 67-76.
25- Genç, T., & Filipe, J. A. (2016). A fuzzy MCDM approach for choosing a tourism destination in Portugal. International Journal of Business and Systems Research, 10(1), 23-44.
26- Ghamgosar, M., Haghyghy, M., Mehrdoust, F., & Arshad, N. (2011). Multicriteria decision making based on analytical hierarchy process (AHP) in GIS for tourism. Middle-East Journal of Scientific Research, 10(4), 501-507.
27- Gómez-Vega, M., & Picazo-Tadeo, A. J. (2019). Ranking world tourist destinations with a composite indicator of competitiveness: To weigh or not to weigh?. Tourism Management, 72, 281-291.
28- Gooroochurn, N., & Sugiyarto, G. (2005). Competitiveness indicators in the travel and tourism industry. Tourism Economics, 11(1), 25-43.
29- Gullu, K., & Yilmaz, M. (2020) Determination of destination competitiveness of the selected Mediterranean destinations by entropy based EDAS method. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 486-509.
30- Horng, J. S., Tsai, C. Y., Chih, H. L., & Sheng, F. C. (2012). Reconfiguring strategy policy portfolios for Taiwan’s tourism industry development with a novel model application. International Journal of Business Tourism Applied Sciences.
31- Işık, A. T., & Adalı, E. A. (2016). A new integrated decision making approach based on SWARA and OCRA methods for the hotel selection problem. International Journal of Advanced Operations Management, 8(2), 140-151.
32- Klimova, T. B., Slinkova, O. K., Bogomazova, I. V., Vishnevskaya, E. V., & Yakovenko, O. V. (2018). Positioning of Russia in the world ranking competitiveness of travel and tourism. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 699-707.
33- Liao, S. K., Hsu, H. Y., & Chang, K. L. (2019). OTAs selection for hot spring hotels by a hybrid MCDM model. Mathematical Problems in Engineering.
34- Lopes, A. P. F., Muñoz, M. M., & Alarcón-Urbistondo, P. (2018). Regional tourism competitiveness using the PROMETHEE approach. Annals of Tourism Research, 73, 1-13.
35- Nesticò, A., & Maselli, G. (2020). Sustainability indicators for the economic evaluation of tourism investments on islands. Journal of Cleaner Production, 248, 119217.
36- Raina AK.(2005) Ecology, Wildlife and tourism development: Principles, practices and strategies, New Delhi, India: Sarup & Sons.
37- Stanujkic, M., Stanujkic, D., Karabasevic, D., Sava, C., & Popovic, G. (2020). Comparison of Tourism Potentials Using Preference Selection Index Method. QUAESTUS Multidiscip. Res. J, 177-187.
38- Wu, W. W. (2011). Beyond Travel & Tourism competitiveness ranking using DEA, GST, ANN and Borda count. Expert Systems with Applications, 38(10), 12974-12982.
39- Yi, T., & Liang, M. (2015). Evolutional model of tourism efficiency based on the DEA method: A case study of cities in Guangdong Province, China. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 20(7), 789-806.
40- Zhang, H., Gu, C. L., Gu, L. W., & Zhang, Y. (2011). The evaluation of tourism destination competitiveness by TOPSIS & information entropy–A case in the Yangtze River Delta of China. Tourism Management, 32(2), 443-451.
41- Zhu, J., Wang, E., & Sun, W. (2019). Application of Monte Carlo AHP in ranking coastal tourism environmental carrying capacity factors. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 24(7), 644-657.
42- Zoraghi, N., Amiri, M., Talebi, G., & Zowghi, M. (2013). A fuzzy MCDM model with objective and subjective weights for evaluating service quality in hotel industries. Journal of Industrial Engineering International, 9(1), 1-13.