بررسی تاثیر مولفه های مکانی بر تولید فضای معنویت مبنا در مقیاس شهری (مورد پژوهی منطقه ثامن شهر مشهد)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 گروه شهرسازی واحد کرمان دانشگاه ازاد اسلامی کرمان ایران
2 گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، تربیت مدرس، تهران، ایران
3 گروه شهرسازی واحد مشهد دانشگاه ازاد اسلامی مشهد ایران
چکیده
روش انجام پژوهش بصورت امیخته اکتشافی از نوع تدوین طبقه بندی است. جامعه اماری این تحقیق در بخش کیفی شامل خبرگان(21 مصاحبه فردی و 2 مصاحبه گروهی) و در بخش کمی 384 پرسشنامه که با استفاده از شیوه نمونه گیری هدفمند به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. پژوهش در بخش کیفی ابتدا با فرامطالعه عمیق اسناد موجود و سپس مصاحبه با خبرگان اقدام به شناسایی شاخص های موثر بر تولید فضای معنویت مبنا در مقیاس شهری از روش نظریه زمینه ای نمود. خروجی این مرحله شناسایی 23شاخص در قالب 8 بعد اصلی و زیر بعد بود. در گام دوم به جهت برقراری ارتباط و توالی بین ابعاد بدست امده و اراِئه مدل از روش مدل سازی ساختاری استفاده گردید که بر اساس نظرات خبرگان و تجزیه و تحلیل های صورت گرفته، مدل تولید فضای معنویت مبنا احصا گردید. نتایج نشانگر این است که مولفه های پایداری، ساختار مدیریتی و عدالت بیشترین تاثیر و مولفه معاصر سازی دانش نظری اخرین رتبه به لحاظ میزان تاثیرگذاری از دیدگاه خوانش مخاطب را داراست. دستاورد این پژوهش جایگذاری مفهومی تعادل بخش به چرخه تولید فضاست که با ساختارسازی و تعیین میزان تاثیر مولفه های مکانی در تولید فضای معنویت مبنا، ابهامات و کاستی های نظام برنامه ریزی شهری خصوصا در شهرهای با پشتوانه هویتی معنوی را کاهش خواهد داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. امیرفخریان مصطفی، بازرگان مهدی(1398). تقابل دوگانگی ارتقاء/تنزل هویت در مجموعه های باارزش شهری در چارچوب رویکرد آمایش, نمونه میدان شهدا مشهد. برنامه ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، دوره23، شماره3، صص.98-65.
2. بمانیان ، محمدرضا ، پورجعفر، محمدرضا، احمدی، فریال، صادقی ، علیرضا، 1389، باز خوانی هویت معنوی و انگاره های قدسی در مساجد شیعی، فصلنامه علمی-پژوهشی شیعه شناسی، سال هشتم، شماره 30،
3. داداش پور، هاشم، الوندی پور، نینا، 1395، عدالت فضایی در مقیاس شهری؛ فرامطالعه چارچوب نظری مقاله های موجود، هنرهای زیبا، دوره 21، شماره 3،
4. صحاف، خسرو، 1390، معنا در معماری ایرانی، هویت شهر، شماره 25، سال دهم،
5. احمد خانی ملکی، بهرام.حق پرست،فرزین.(۱۳۹۵). سنجش کیفی نور در فضاهای عبادی شهری با رویکرد معنویت بخشی به فضا، نشریه مدیریت شهری، شماره۴۴.صص۱۰۶-۹۱.
6. مولائی اصغر، بهزادفر مصطفی(1398). تبیین ابعاد و ظرفیت های رقابت پذیری هویتی شهری با رویکرد زمینه گرا در شهرهای ایران. برنامه ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، دوره23، شماره2، صص. 121-97.
7. حاجی زاده مریم، احدنژاد محسن.(1400) تولید فضای گفتمان مطلقه ی پهلوی. برنامه‌ریزی و آمایش فضا. دوره25، شماره3، صص.173-147.
8. مهدی نژاد جمال الدین,عظمتی حمیدرضا,صادقی حبیب آباد علی(۱۳۹۷). رتبه بندی شاخص های آرامش معنوی در معماری مساجد سنتی مبتنی بر ادراک «حس معنویت» با بهره گیری از روش «VIKOR» نشریه: پژوهش های هستی شناختی شماره: پاییز و زمستان 1397, دوره 7, شماره 14 صص 59-82.
9. مهدی نژاد جمال الدین,عظمتی حمیدرضا,صادقی حبیب آباد علی(۱۳۹۷). بررسی و بازخوانی مؤلفه های مؤثر بر ارتقاء «حس معنویت» در معماری مساجد. نشریه: معماری و شهرسازی پایدار. بهار و تابستان 1397, دوره 6, شماره 1; صص 61- 78.
10. شفیعا، سعید.صباغ پور آذریان، مهدیه.( ۱۳۹۵)، تبیین مفهوم معنویت در گردشگری با استفاده از تحلیل محتوا ‎فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال یازدهم،شماره ۳۵،پائیز ،صص ۱۰۷-۱۲۷
11. ایمانی خوش خو، محمد حسین.شهرابی فراهانی ، مهدیه.(۱۳۹۷).ارائه چارچوب مفهومی ادراک گردشگران فرهنگی از سفر با تاکید بر معنویت (مطالعه موردی :أصفهان).نشریه باغ نظر،شماره۶۸،ص ۴۹-۵۸
12. شفیعا, سعید و درودیان، محمد جواد.( ۱۳۹۶)، مفهوم سازی درک معنویت در رویداد پیاده روی اربعین حسینی: بر اساس تجربه میدانی، اولین همایش بین المللی گردشگری،جغرافیا و محیط زیست پاک، همدان، دبیرخانه همایش
13. شفیعا، سعید.محمدی، ثنا.( ۱۳۹۶). ارائه الگوی تجربه معنوی گردشگران زن از هیتچهایک-بررسی موردی زنان تهران،دومین کنفرانس گردشگری و معنویت، تهران، دانشگاه علم و فرهنگ
14. Anhorn, M. R. (2006) Spirituality and planning in a diverse world. Planning Theory and Practice, 7 (1), 68-80.
15. Ardalan , Nader and Barrie, Thomas. (2016) Theme Issue Introduction. URBANISM, SPIRITUALITY AND WELL BEING SYMPOSIUM.
16. Ardalan , Nader and Barrie, Thomas. (2016) Arguments for a Spiritual Urbanism. URBANISM, SPIRITUALITY AND WELL BEING SYMPOSIUM.
17. Barrie ,Thomas & Bermudes , Julio & Tabb.p.j (2015) Architucture ,culture , and spirituality. Urbanism, spirituality and well being symposium.
18. Bermudez, Julio. (2016). Arguments for a Spiritual Urbanism. 10.6092/issn.2036-1602/6295.Beaumont, J., & Baker, C. (Eds). (2011). Postsecular Cities: Space, Theory and Practice. London & N.Y.: Continuum.Google Scholar
19. Bartolini, N. (Ed.), MacKian, S. (Ed.), Pile, S. (Ed.). (2018). Spaces of Spirituality. London: Routledge,
20. Walker, S. )2019((Accepted/In press). Spirituality and Design: creating a meaningful material culture through progressive design praxis. In L. Zsolnai , & B. Flanagan (Eds.), The Routledge International Handbook of Spirituality and Society London: Routledge.
21. Hegner, V., & Margry, P. J. (Eds.). (2016). Spiritualizing the City: Agency and Resilience of the Urban and Urbanesque Habitat. London & New York: Routledge.
22. Birch, Robert and Sinclair, Brian R. (2013) Spirituality in Place: Building Connections Between Architecture, Design, and Spiritual Experience. The Visibility of Research ,Culture: New Ideas, Minor Voices, and Topics on the Margins .
23. Carmona , Matthew (2015) Re-theorising contemporary public space : a new narrative and a new normative .journal of urbanism . vol. 8,no. 4,373-405.
24. Cirstea, Arina. (2015) Mapping British Women Writers’ Urban Imaginaries” Space, Self and Spirituality”.Coventry University, UK.
25. Davoudi , Simin (2015) panning as practice of knowing . planning theory & practice.
26. Edwards, Mark (2010). Organisational Transformation for Sustainability: An integral metatheory. London: Routledge.
27. Heidari, Ali akbar and Tojar Ghalavand, Samira, 2014, Making the Public Spaces with Spiritual Strategy in Bushehr, Social and Behavioral Sciences, Volum 159, December 2014, Pages 722-731.
28. Tabb, P.J.. (2016). Serene urbanism: A biophilic theory and practice of sustainable placemaking. 10.4324/9781315608433.
29. Sandercock , Leonie (2006) Spirituality and the urban professions : The paradox at the hearth of planning . planning theory & practice.
30. Sheldrak ,Philip.(2006) Spirituality and the Urban. CITIES AND HUMAN COMMUNITY,107-118.
31. Sheldrak ,Philip. (2015) Spirituality and the Urban ,Theology, Spirituality, and the Urban.
32. Woiwode,christoph & selvakumar,sathish (2014)Urbanization ,planning and spirituality for a sustainable world:8th all india student conference on science and spiritual quest.
33. Woiwode, C. (2012). Exploring New Horizons: the nexus of climate change, urban development and spirituality. International Journal of Urban Sustainable Development,4(2), 219–235.
34. Christoph Woiwode 2018. ‘Enabling Transformative Urban Development for Integral Sustainability
35. UN-Habitat .(2018) .LEADING CHANGEDelivering the New Urban Agenda through Urban and Territorial Planning .Kuala Lumpur: United Nations Human Settlements Programme (UN-Habitat.( - United Nations Human Settlements Programme .(2015) .International Guidelines on Urban and Territorial Planning .Nairobi: UN-Habitat
36. - Liepaja municipality administration .(2019) .About city territorial planning documents