تحلیل موانع کاربری اراضی توسعه حمل‌ونقل عمومی در کلان‌شهر اهواز

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز
2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز
3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز
چکیده
در کاهش سطح کیفی حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری دلایل متعددی ازجمله موانع اقتصادی، موانع سیاسی مدیریتی، موانع زیست‌محیطی، موانع کالبدی و موانع اجتماعی فرهنگی دخالت دارند که موانع کاربری اراضی به‌عنوان یکی از ابعاد موانع کالبدی قابل‌رؤیت‌ترین آن‌ها است. ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل موانع کاربری اراضی توسعه حمل‌ونقل عمومی در کلان‌شهر اهواز است. این تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. اطلاعات موردنیاز تحقیق از طریق روش اسنادی، کتابخانه­ای و مصاحبه با مردم و کارشناسان گردآوری‌شده است جهت رتبه‌بندی موانع کاربری اراضی در هر یک از کاربری‌های حمل‌ونقل از روش تصمیم‌گیری ARAS استفاده‌شده است. همچنین جهت پهنه‌بندی این موانع در سطح شهر اهواز با نرم‌افزار ARC GIS10.3 از مدل کریجینگ استفاده‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که مجموعاً (36) مانع کلیدی در هریک از کاربری‌های حمل‌ونقل عمومی اهواز مؤثر هستند. این موانع برای ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی (9 عامل) شریان‌های شهری (9 عامل) پایانه‌های درون‌شهری (9) عامل و پارکینگ‌های عمومی (9 عامل) بودند؛ که دسترسی نامناسب با وزن (0.974) وجود کنده‌کاری‌های سازمانی با وزن (0.61115)، ضعف سیستم سرمایشی گرمایشی با وزن (0.295) و دوری از مراکز بهداشتی و درمانی با وزن (0.3479) به ترتیب بیشترین موانع ایستگاه‌ها، شریان‌های شهری، پایانه‌ها و پارکینگ‌ها هستند. همچنین پهنه‌بندی این موانع نشان می‌دهد ایستگاه‌ها در مناطق 2 و 5 شریان‌های شهری در مناطق 2 و 5 م پایانه‌ها در مناطق 8 و 4 و پارکینگ‌های عمومی در مناطق 2 و 7 به ترتیب بیشترین و کمترین موانع را دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. ابراهیمی جم، سپیده و احمدیان« رضا علل شکل‌گیری فضاهای بی‌دفاع شهری در پایانه غرب شهر تهران» پژوهش‌های جغرافیای انتظامی، دوره یک، شماره چهار، صص 76-54، 1392.
2. افندی زاده، شهریار و رحیمی مسعود، مهندسی ترابری اصول برنامه‌ریزی و مدل‌سازی حمل‌ونقل، چاپ چهاردهم انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران،1390.

3. امانپور، سعید و داری پور، نادیا، برنامه‌ریزی حمل‌ونقل پایدار شهری با تأکید بر عملکرد ناوگان اتوبوس‌رانی در ایران؛ انتشارات نگارستان اندیشه، تهران، نشریه جاده، دوره 23، شماره 85، صص 272- 257 ،1396.
4. امانپور، سعید، نعمتی، مرتضی و علیزاده، هادی« ارزیابی و اولویت‌سنجی شاخص‌های پایدار حمل‌ونقل شهری با استفاده از منطق فازی نمونه موردی شهر اهواز» جغرافیایی فضایی، سال چهاردهم، شماره 4، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، صص 231-213 ،1393.
5. بدری اصل، شیرین، مبانی سیستم حمل‌ونقل شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تبریز، 1395.
6. پور طاهر، مهدی، باقری سرانجیا، ناصر و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا « ارزیابی قابلیت دسترسی به‌نظام
حمل‌ونقل و نقش آن در توسعه سکونتگاه‌های روستایی» مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره شانزدهم، شماره 4، صص 110-89، 1395.
7. پورمحمدی، محمدرضا و بدری اصل، شیرین «تحلیلی بر الگوی مکان‌یابی ایستگاه‌های مترو شهری ، مطالعه موردی شهر تبریز» نشریه علمی و پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، سال بیست‌ویک، شماره 60، صص 71-53، 1396.
8. پورمحمدی، محمدرضا ، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ دوازدهم، انتشارات سمت،1394.
9. تندیسه، محسن و رضایی، محمدرضا «برنامه‌ریزی راهبردی حمل‌ونقل پایدار شهری در کلان‌شهرهای ایران (مطالعه موردی: شهر مشهد »مجله مهندسی حمل‌ونقل، پذیرفته‌شده انتشار آنلاین، 1398.
10. رفیعیان، مجتبی، عسگری نصرتی، حدیثه و صدیقی، «اسفندیار کاربرد رویکرد توسعه حمل‌ونقل محور در برنامه‌ریزی و کاربری زمین شهری، نمونه مطالعه ایستگاه مترو صادقیه» مدرس علوم انسانی – برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 4، شماره 3، صص 312-296، 1389.
12. زیاری، کرامت الله ، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران،1393.
13. سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای،رویکرد اجتماعی در حمل‌ونقل، قسمت پنجم، دفتر برنامه‌وبودجه وزارت راه شهرسازی ایران، تعداد صفحات 5، 1394.
14. سیف‌الدینی، فرانک و شورچه، محمود، برنامه‌ریزی هوشمندانه کاربری زمین و حمل‌ونقل شهری، چاپ دوم، انتشارات مدیران نوروز،1393.
15. شاهی، جلیل ، مهندسی ترافیک، چاپ دوازدهم، مرکز نشر دانشگاهی، تهران،1393.
16. شهرداری اهواز،، آمارنامه کلان‌شهر اهواز، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع انسانی،1395.
17. شهرداری اهواز،، برنامه پنج‌ساله دوم توسعه کلان‌شهر اهواز بازه زمانی 1401-1397، اهواز،1397.
18. صادقی، علیرضا و احمدی، فریال « خوانش مؤلفه‌های مکان در طراحی محیط شهری (نمونه موردی میدان‌های تاریخی نقش‌جهان، گنجعلی خان، دل کمپو و گرانت پلیس» مجله تکنولوژی و محیط‌زیست، دوره نوزدهم، ویژه‌نامه شماره پنج، صص 570-559، 1396.
20. صفار زاده، محمود و مظلوم، سید سجاد « ارائه مدل یکپارچه اختصاص ناوگان و زمان‌بندی شبکه حمل‌ونقل اتوبوس تندرو» مجله علمی پژوهشی عمران مدرس، دوره 15، ویژه‌نامه 1، صص 105-97، 1394.
21. علوی، سید علی، معززبرآبادی، محدثه، دیو سالار، اسدالله و ب جعفری فرهود «مکان‌یابی جایگاه‌های سوخت CNG با استفاده از تکنیک‌های تلفیقی عملگرهای فازی و تحلیل‌های فضایی GISپژوهش موردی: منطقه 7 شهر مشهد» بوم‌شناسی شهری، دوره 7، شماره 13، صص 18-9، 1395.
22. علوی، سید علی، پرهیزگار، اکبر، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، قالیباف، محمدباقر و بدر موسوی، موسی « مدل‌سازی مکانی تقاضای سفر مبتنی بر پیش‌بینی و کاهش ترافیک در منطقه شش تهران» مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 15، شماره 4، صص 43-61، 1395.
23. فاضل نیا، غریب، حکیم دوست، سید یاسر و بلیانی، یدالله، راهنمای جامعه مدلهای کاربردی مبتنی بر gis در برنامه‌ریزی‌های شهری روستایی محیطی، جلد اول، پاپ سوم، انتشارات دانشگاه زابل،1393.
24. گرجی زاده، امید و گودرزی مجید « مکان‌یابی پارکینگ با استفاده از GIS در شهر یاسوج» چهارمین کنفرانس علمی و پژوهشی افق‌های نوین در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی ایران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، انجمن علمی و تخصصی عمران و معماری، تهران،1395.
25. گودرزی، مجید، ملائی، مریم و عبداللهی، مسعود « تحلیلی بر فضاهای گردشگری شهری در شهرهای جدید با رویکرد احساس امنیت زنان ،مطالعه موردی شهر جدید بهارستان» فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال ششم، شماره پیاپی 22، صص 108-97، 1395.
26. محمدی ده چشمه، مصطفی، فیروزی، محمدعلی «تحلیل مکانی هم‌جواری در کاربری‌های صداساز از منظر آسایش صوتی در کلان‌شهر اهواز» برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 22، شماره 3، صص 79-54، 1397.
27. محمدی، جمال و رضایی، میثم «تحلیل فضایی و مکان‌یابی جایگاه‌های سوخت CNG شهر شیراز» برنامه‌ریزی فضایی، دوره 1، شماره 4، صص 132-111، 1391.
28. یغفوری، صمد فتوحی، حسین و نجمه مسجدی « بررسی توزیع فضایی مکانی پارکینگ‌های عمومی و مکان‌یابی بهینه آن (مطالعه موردی: منطقه 2 و 8 شهرداری شیراز» پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره 24، صص 190-173، 1395.
30. American Public Transportation Association, PUBLIC TRANSPORTATION FACT ,67th Edition,Washington, DC.
31. Buzasi.A, csete.m » Sustainability Indicators in Assessing Urban Transport Systems« Periodica Polytechnica Transportation Engineering,p138-145.
32. Cooper, J. and Mundy, R. Taxi! Urban Economies and the Social and Transport Impacts of the Taxica, Routledge Taylor & Francis Group London And New York,2016.
33. Davis Stacy.C, Susan E Williams, Robert, G. Boundy» Transportation Energy Data Book Edition 36, Energy and Transportation Science Division« Oak Ridge National Laboratory,2018..
35. Kadlubek, M, examples of sutainable development in the area off transport, porocedia Economics sand finan cepv pp497-500,2015.
36. Kututa, V. Kazimieras, E. Zavadskasb, M, L» Assessment of Priority Options for Preservation of Historic City Centre Buildings Using MCDM ARAS« Procedia Engineering, Vol, 57. PP 657 – 661,2015.
37. Litman.T, Evaluating accessibility for transport planning “ Measuring People’s Ability to Reach Desired Goods and Activities”, victorya transport policy institute,2017.
38. Mattson. J. and Fargo, N.D, Rural Transit, Upper Great Plains Transportation nstitute Small Urban and Rural Transit Center,2017.
39. Mourey. T, Köhler.D ,. »POLIS – European Cities and Regions networking for innovative transport solutions« Juan Caballero, Brussels – BELGIUM,2017.
40. Nolan. R,DE V E L O P M E N TA N T H R O P O L O G Y, encounters in the real world, ROUT IEDGE, Taylor francis, new york, London, 2017.
41. Shibayama, t» Organizational structures of urban public transport - a diagrammatic comparison with UML« World Conference on Transport Research - WCTR 2016 Shanghai. 10-15 July 2016, Transportation Research Procedia ,pp 3674–3693,2017.
42. Stanley, J.Brain, PCunningham, J, Improved public transport services supporting city productivity growth: an Australian city case study, Bus Industry Confederation, O Box 6171, Kingston, ACT, 2604, Australia,Kingston, ACT,2017.

43. Wolnowska,E. Konicki, » Multi-criterial analysis of oversize cargo transport through the city, using the AHP method« Transportation Research Procedia,Vol 39,pp 614-623,2019.