بازکاوی توسعه‎ای از نوع دیگر برای پایداری ایرا

نویسندگان
مظفر صرافی
مظفر صرافی
چکیده


چکیده

واقعیات نگران­کننده‌ی کنونی کشور، از سویی به سبب عوامل درونی (همچون کاهش منابع طبیعی حیاتی، افول محیط­زیست، حساسیت­های فزاینده‌ی قومیتی، ازدیاد شکاف­های اجتماعی، بهره­وری پایین اقتصادی، سُست­کوشی مدیریت­های رانتی و...) و از سوی دیگر به سبب عوامل برونی (همچون کاهش درآمدهای نفتی، دشمنی گسترده‌ی نظام سلطه‌ی جهانی و عوامل مرتبط منطقه­ای، محیط تنش­افزای کشورهای همسایه، جذب و فرار سرمایه­های ملی، تغییر اقلیم و...) هشداردهنده است که با برون­فکنی و پیش­نگری روندها، نگرانی بیشتری برای پایداری ایران ایجاد می­شود. این وضعیت ناپایدار ما را متقاعد می­سازد که باید «فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم». در تکاپوی راهی نو، باور داریم که الگوی مسلط توسعه‌ی جهانی نه مطلوب است و نه ممکن. در نتیجه در پی تقلید و تکرار آن نیستیم که جهانی ناپایدار در تمامی ابعاد به ­وجود آورده است. از این­ رو، با مشاهده‌ی این وضعیت، ابتدا باید پذیرفت اقدامات به نام توسعه‌ی موعود ­شکست خورده و به ­دگرگونی بینش برای تغییر منش و برپایی الگویی نوین نیاز است. سپس این سخن سر آن دارد که گفتمان توسعه­ای از نوع دیگر را بازکاود و بن­مایه­های آن را ترسیم کند. سرانجام نیز به ­ردیابی این بن­مایه­ها در الگوی پایه‌ی اسلامی - ایرانی (پیشنهاد مرکز الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت در مهر ۱۳۹۷) می­پردازد که نقدی ایجابی و نه سلبی است.
فرازهایی از گفتمان این نوشتار چنین است: الگوی نوین توسعه برای پایداری، تحت عنوان «توسعه‎ای از نوع دیگر» در شرایط محدودیت رشد و کاهش منابع در ایران و جهان، در عوضِ رقابت حذفی، همیاری هم‎افزا را باید هدف گرفت که برآمده از بُن­نگره‌ی (پارادایم) تمدن ایرانی بر شالوده‌ی ایرانیت، اسلامیت و نووارگی / تجدد است. مقیاس واحد اجتماعی - فضایی این الگو، اجتماع محلی است. همچنین مدلی راهبردی برای تحقق الگو، تحت عنوان «مبدأ» ارائه شده و بر حکم‌روایی شایسته تأکید شده است. سرانجام گفته شده پیشتاز تحقق دگرگونی‎های منجر به توسعه‌ی نوع دیگر، محیط کلان‌شهری است؛ فضایی با قدرت اجتماعی - اقتصادی و سرکردگی فرهنگی، تا نقش­آفرینی در تکوین و انتشار دگرگونی را ممکن سازد و به پایداری مبتنی بر حکمت زیست ماندگار تمدن ایران نایل شود.




کلیدواژه‌ها

موضوعات

Ekins, Paul )1986( The Living Economy – A New Economics in Making. London: Routledge
- Friedmann, John )1989( “Another Development: Possibilities of a Counter-Hegemonic Planning” in: Berkeley Planning Journal,4, pp 5-18
- Friedmann, John )1992( Empowerment: The Politics of Alternative Development. Oxford: Blackwell
- Max-Neef, Manfred et al. (1991) Human scale development: conception, application and further reflections. New York: Apex.
- UNDP (2016) Human Development Report 2016- Human Development for Everyone. New York: United Nations Development Programme
- WWF (2018) Living Planet Report 2018: Aiming Higher. Switzerland: World Wildlife Fund
آمایش فضا و ژئوماتیک
دوره 23، شماره 0
فروردین 1398
صفحه 17-29