واکاوی تغییرات زمانی و مکانی دماهای حداکثر در ایران

دماهای حداکثر، طیف وسیعی از فعالیت‌ها را به‌خصوص در دورۀ گرم سال و ساعات بعدازظهر روز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این مقاله تغییرات زمانی و مکانی دماهای میانگین حداکثر و بالاترین دماها را در ایران با روش‌های آماری در یک دورۀ 45ساله بررسی می‌نماید. پهنه‌بندی‌های دمایی با استفاده از قابلیت-های شبکه‌ای GIS ‌انجام و با آزمون‌های مختلف آماری بررسی شد. همچنین رابطۀ دماهای حداکثر با عوامل محلی، و روندهای دمایی با استفاده از معادله‌های رگرسیونی تحلیل گردید. نتایج مطالعه، شش پهنۀ متفاوت دمای حداکثر را در کشور مشخص نمود. بررسی نقشه‌ها و مقایسۀ ضرایب β استاندارد مدل‌های رگرسیون چندگانه، نقش بارز عرض‌جغرافیایی و سپس ارتفاع را در کنترل دماهای حداکثر به‌خصوص در دورۀ سرد سال، با کمترین میزان تغییرپذیری دمایی در سواحل جنوب، تأیید می‌نماید. نتیجۀ آزمون‌ Shapiro-Wilk حکایت از نرمال‌بودن دماها و آزمون‌ Levene غالباً حکایت از برابری واریانس‌های دمایی بین پهنه‌ها داشت. همچنین آزمون‌های Games-Howell و Gabriel ثابت نمود که میانگین‌های دمای حداکثر پهنه‌ها در تمام مقیاس‌های زمانی به‌صورت دوبه‌دو با یکدیگر اختلاف معنی‌دار دارند که این امر نشان از درستی پهنه‌بندی‌ها دارد. میانگین دمای بعدازظهرها در سطح کشور برمبنای لایۀ شبکه‌ای، 3/25 درجۀ سلسیوس محاسبه شد که نسبت به 45 سال گذشته 62/0 درجۀ سلسیوس افزایش یافته است.