تحلیل عناصر تهدید سیاسی – امنیتی در نظام تقسیمات کشوری ایران

نویسندگان
1 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه مشهد
2 کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی
چکیده
تقسیمات کشوری یکی از مهمترین و موثرترین ابزارهای حکومت در سازماندهی سیاسی فضا به شمار می رود. در ایران نیز تقسیم بندی فضای کشور به واحدهای کوچکتر دارای سابقه دیرینه ای است و از شکل گیری اولین حکومت سرزمینی (هخامنشیان) تا به امروز، برای اداره و کنترل مطلوب تر فضای سرزمین مورد استفاده قرار گرفته است. نقش و کارکرد تقسیمات کشوری و ارتباط مستقیم آن با بقاء ملی، تسهیل اعمال اراده حکومت، کنترل فضای سرزمین، و.... نشان دهنده اهمیت کارکرد سیاسی –امنیتی نظام تقسیمات کشوری است. اما در ایران وجود پاره ای از عوامل تهدید آفرین در نظام تقسیمات کشوری باعث ضعف و ناکارآمدی تقسیمات کشوری موجود در عمل به وظایف خود شده است. در این میان تهدیدات سیاسی و امنیتی به دلیل ماهیت خود دارای اهمیت بسزایی هستند. در این پژوهش 7 عامل شامل افزایش تمرکز سیاسی- اقتصادی، بی توجهی به جغرافیای فرهنگی کشور، شکل گیری رقابت های محلی و ناحیه ای، شکل گیری حفره های دولت، رخنه عوامل غیر رسمی در نظام تقسیمات کشوری، بی توجهی به مشارکت مردم تک عامله بودن قانون تقسیمات کشوری به عنوان مهمترین عناصر تهدید سیاسی- امنیتی نظام تقسیمات کشوری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

کلیدواژه‌ها


1-     احمدی پور، زهرا و علیرضا منصوریان، (1385 )، تقسیمات کشوری و بی ثباتی سیاسی در ایران، (1357 _ 1285)، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوم شماره اول، بهار 1385
2-     احمدی پور، زهرا، قاسم قنبری، عاطفه عاملی، (1388)، تحلیل عوامل موثر بر ارتقاء سطوح تقسیمات کشوری: مطالعه موردی شهرستانهای استان فارس، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال پنجم، شماره اول ، بهار و تابستان 1388
3-     اخباری، محمد و محسن یداللهی، (1384)، فرایند تصمیم گیری تقسیم استان خراسان و اثرات سیاسی _ اجتماعی آن، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوم، شماره اول، بهار 1385
4-     اخباری،محمد، ذوالفقاری، حسین، (1388)، تحلیل ژئوپلیتیک قومیت در ایران با تاکید بر فرصت آفرینی با چالش زائی، فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، سال پنجم، شماره سوم، زمستان 1388
5-       افروغ، عماد و رضوانی، محمدرضا،(1379)؛ مطالعات طرح جامع تقسیمات کشوری، گزارش نهایی مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران: وزارت کشور، دفتر تقسیمات کشوری.
6-      بدیعی ، ربیع ، (1362) ، جغرافیایی مفصل ایران ، انتشارات اقبال.
7-     بهاروند، امان اله، بررسی علل گونا گونی قومی در ایران از دیدگاه انسان شناسی، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 9، پائیز 1380
8-     پایگاه اطلاع رسانی وزارت کشور
9-     پور موسوی، سید موسی، مهدی میرزاده کوهشاهی، جهانبخش رهنما قره خانبگلو، (1387)، سازماندهی سیاسی فضا و نواحی فرهنگی و کارکردی در ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهارم ، شماره سوم، پائیز و زمستان 1387
10-  پیشگاهی فرد، زهرا، امیدی آوج، مریم، (1388)، ارتباط بین پراکندگی اقوام ایرانی و امنیت مرزها، فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، سال پنجم، شماره اول، بهر و تابستان 1388
11- پیشگاهی فرد، زهرا، (1385)، چالش های جامعه ایران از منظ جغرافیای سیاسی، فصلنامه پژوهش های جغرافیای- شماره 57، پائیز 1385، صص 13-1
12-  حافظ نیا، محمدرضا(1381)؛ جغرافیای سیاسی ایران، تهران: سمت.
13-  حافظ نیا، محمد رضا و مراد کاویانی راد، (1383 )، افقهای جدید در جغرافیای سیاسی، تهران، انتشارات سمت
14- حافظ نیا، محمد رضا و محمد قصری، حمید احمدی، حسین حسینی، (1384)، قومیت و سازماند هی سیاسی فضا (مورد: غرب و شمال غرب کشور)، فصلنامه ژئوپلیتیک، زمستان 1384،1 (2)
15- خوبروی، محمدرضا، (1377)، نقدی بر فدرالیسم، چاپ اول، تهران، موسسه چاپ و نشر شیراز، ص 154
16-    دفتر تقسیمات کشوری وزارت کشور،(1378)؛ طرح جامع تقسیمات کشوری، خلاصه مطالعات گروه های مطالعاتی، مرحله اول.
17-  رحمان سرشت، حسین،(1372)، تمرکز و عدم تمرکز سازمانی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.چاپ اول
18- رهنما، محمد رحیم، احمدی پور، زهرا، (1382)، در جه بندی نظام تقسیمات کشوری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی؛ مشهد.
19-  سنجابی، کریم، (1342)، حقوق اداری در ایران، تهران : چاپ زهره.
20-  شیخاوندی، داود، (1369)، زایش و خیزش ملت، چاپ نخست، انتشارات ققنوس، تهران
21- طاهری، ابوالقاسم، (1370)، حکومتهای محلی و عدم تمرکز، تهران، نشر قومس
22- قالیباف، محمد باقر، (1386)، حکومت محلی یا استراتژی توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران، تهران، انتشارات امیر کبیر
23-  کاویانی راد، مراد، (1389)، ناحیه گرایی در ایران از منظر جغرافیای سیاسی، چاپ اول، ناشر پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
24- کاظمی، علی اصغر، بحران نوگرایی و فرهنگ سیاسی در ایران معاصر، نشر قومس، چاپ اول، 1376
25- کریمی پور،یدالله (1381)؛ مقدمه ای بر تقسیمات کشوری ایران، جلد نخست: وضع موجود، تهران: انجمن جغرافیایی ایران.
26-  کریمی پور، یدالله، محمدی، حمید رضا، (1388)؛ ژئوپلیتیک ناحیه گرایی و تقسیمات کشوری ایرن، نشر انتخاب، چاپ اول، تهران.
27- مدیر شانه چی، محسن، (1379)، تمرکزگرایی و توسعه نیافتگی در ایران معاصر، موسسه خدمات فرهنگی رسا،
28- مویر، ریچارد، (1379 )، در امدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمه دره میرحیدر، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
29-  ناصری، محمدباقر و رحیمی، محمدکاظم،(1374)؛ جمعیت و امنیت اجتماعی، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی، دفتر سیاسی.
30- نبوی، مصطفی، (1351)، تمرکز و عدم تمرکز اداری سیاسی در ایران، سازمان چاپ خواجه.چاپ اول.