تعیین استراتژی‌های توسعه شهرهای متکی بر صنعت استخراج نفت با استفاده از روش SWOT، آنالیز IEA و ماتریس QSPM (نمونه مورد مطالعه: شهر دوگنبدان)

شهرهای نفت‌خیز با اکتشاف و بهره‌برداری از منابع آن‌ها متولد شده و فرایند رشد و توسعه خود را آغاز ‌کرده‌اند؛ رشدی وابسته به نفت همراه با اقتصادی تک‌بُعدی که با تکیه بر آن، به شهری مدرن و پر‌رونق تبدیل شده‌اند. اما با نزدیکی به اتمام این منبع تجدید‌ناپذیر، دوره رکود و افت حیات شهری آن‌ها نیز آغاز می‌شود. به ‌همین دلیل، توجه به پایداری توسعه شهرهای نفتی و تنوع‌بخشی به اقتصاد آن‌ها بر اساس اتخاذ رویکردها و الگوهای مناسب توسعه شهری ضروری به‌نظر می‌رسد.
هدف اصلی این مقاله، تدوین استراتژی‌های بهینه برای تنوع‌بخشی به اقتصاد شهری در شهر نفتی دوگنبدان است که باید همسو با چشم‌انداز توسعه پایدار شهری و بر اساس رویکرد استراتژیک انجام گیرد. روش تحقیق تلفیقی از روش کمّی و کیفی است و تحقیق بر اساس مصاحبه‌های عمیق، مطالعات اسنادی و کمّی‌سازی عوامل استراتژیک انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد دوگنبدان به‌عنوان شهری وابسته به نفت، با چالش‌های استراتژیک میان هزینه‌ها و منافع روبه‌روست؛ به‌ این معنا که اقتصاد تک‌بعدی یا عدم تنوع اقتصاد شهری و وابستگی اقتصاد آن به منابع تجدید‌ناپذیر با فرایند تهی‌سازی روزافزون از مهم‌ترین ضعف‌ها و تهدید‌های آن است و در مقابل، ظرفیت‌های بالا برای توسعه فعالیت‌های کشاورزی، تجاری و خدماتی از مهم‌ترین قوّت‌ها و فرصت‌های شهر به‌منظور توسعه پایدار شهری به‌شمار می‌آیند. همچنین، بر اساس برایندِ تلفیقِ اهمیت مجموعه‌عوامل درون‌زا و برون‌زای مؤثر بر توسعه شهر، مناسب‌ترین راه برای برون‌رفت از بحران احتمالی و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها، اتخاذ راهبرد‌های رقابتی با تأکید بر قوّت‌ها و نگاه به تهدید‌های احتمالی است.