1- دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2- دانشیار گروه هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران ، mrafiyan@gmail.com
3- دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده: (2651 مشاهده)
در چند دهه اخیر، در واکنش به خصوصیسازی، امنیتیسازی، اسلامیسازی و افزایش کنترل در فضاهای عمومی شهری در بستر شهری تهران، مقاومتهای فضایی بسیاری صورت گرفته است. اینها عمدتاً برآیند کنشگری گروههای به حاشیه راندهشده در فرآیند تولید فضا بودهاند. بازتاب فضایی این مقاومتهای فضایی در شهر تهران بهگونهای بوده است که بهشیوهای مقطعی و ناپایدار، نظم فضایی حاکم بر شهر تهران را به چالش کشیده و تغییر در سازمان فضایی شهر را به این جدلها و تناقضات فضایی پیوند زده است. این پژوهش ازطریق مفهوم فضاهای نوظهور بهدنبال تبیین نظری این مقاومتهای فضایی و شناخت مناسبات حاکم بر آنها است. ابتدا بهشیوۀ تجربی، توزیع فضایی فضاهای نوظهور شناسایی و باتوجه به شکل و مناسبات حاکم بر آنها دستهبندی شد. سپس با استفاده از ماتریس انتخاب، مشاهدات میدانی و مصاحبه با نخبگان، سه گونه فضایی انتخاب شد. دادههای جمعآوریشده ازطریق نظریه زمینهای درقالب فرآیندهای کدگذاری باز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که مقاومت فضایی مقوله هستهای فضاهای نوظهور را تشکیل میدهد. کنشگران شهری ازطریق تاکتیکهای زندگی روزمره به مقاومت فضایی میپردازند و از این طریق بهدنبال فضاییسازی نیازها و خواستههای خود درتقابل با نظم فضایی قدرت و فضاهای برساخته آن، به مناسبسازی فضا مشغول میشوند. فضاهای نوظهور برآیند این مقاومتهای فضایی است که مناسبات سرمایهدارانه و انضباطی در آن درمقایسه با فضاهای دیگر کمتر است.
نوع مقاله:
پژوهشی کیفی |
موضوع مقاله:
برنامه ریزی شهری دریافت: 1399/3/5 | پذیرش: 1399/11/16 | انتشار: 1400/1/10