1- دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2- . استاد گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران ، nazmfar@uma.ac.ir
3- پژوهشگر دوره پست دکتری رشته آینده پژوهی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ایران
4- دانشیارگروه جغرافیا و برنامهریزی شهری ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
چکیده: (3388 مشاهده)
در دهههای اخیر، دریاچۀ ارومیه با کاهش جدی آب مواجه شده است. این امر به نوبۀ خود اثرات مستقیم و غیرمستفیم بر وضعیت اقتصادی مناطق و سکونتگاههای اطراف و بهتبع آن بر عدم تعادلهای فضایی در منطقه داشته است. این پژوهش، با نگاه آیندهپژوهانه به شناسایی مهمترین پیشرانهای اقتصادی مؤثر در عدم تعادلهای فضایی پرداخته است. تحقیق حاضر از نوع تحلیل ساختاری، از نظر ماهیت دادهها کیفی و براساس روش گردآوری دادهها، اسنادی و پیمایشی و قلمرو تحقیق نیز حوضۀ آبریز دریاچۀ ارومیه است. جامعۀ آماری این تحقیق شامل خبرگان و برنامهریزان در منطقۀ مورد مطالعه میباشد که بـه روش (گلوله برفی) 35 نفر بـهعنوان نمونه انتخاب شدهاند. در این تحقیق، سعی شده است با بررسی آمار و شاخصهای اقتصادی میزان این اثرات بیشتر آشکار گردد. بنابراین، از ماتریس تأثیرات متقاطع در محیط نرمافزار میکمک جهت شناسایی نیروهای پیشران، از ضریب مکانی (LQ) و تخمین تراکم کرنل در محیط نرمافزاری ARC GIS برای تجزیهوتحلیل دادهها و اطلاعات استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان میدهد، از 15 پیامد اقتصادی مهم در منطقه، کاهش اشتغال در بخش کشاورزی، افزایش بیکاری و کاهش درآمد در بخش کشاورزی و دامداری از مهمترین و اثرگذارترین پیامدهای ناشی از کاهش سطح آب دریاچه خواهد بود. کاهش اشتغال در بخش کشاورزی در مناطق روستایی به تنهایی از تأثیرگذارترین پیامدهای اقتصادی در منطقه میباشد که نقش مهمی در ایجاد عدم تعادلهای فضایی در منطقه مورد مطالعه شناخته شده است. همچنین یافتههای ضریب مکانی نیز نشان میدهد، این محدوده در بخش کشاورزی صادرکنندۀ نیروی کار میباشد. در حالیکه اقتصاد اصلی این منطقه، کشاورزی است و بیشترین نیرو در بخش خدمات فعالیت میکند که تصاویر بهدست آمده از تحلیل تراکم کرنل نیز این امر را اثبات کرد.
واژههای کلیدی: عدم تعادل فضایی، پیشرانهای اقتصادی، تحلیل ساختاری، میکمک، دریاچۀ ارومیه.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
برنامه ریزی زیست محیطی و توسعه پایدار دریافت: 1399/2/20 | پذیرش: 1399/8/14 | انتشار: 1399/10/10