دوره 21، شماره 3 - ( 1396 )                   جلد 21 شماره 3 صفحات 367-329 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Analyzing Endogenous and Exogenous Physical Development and Introducing of an Optimum Pattern. MJSP 2017; 21 (3) :329-367
URL: http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-4668-fa.html
سرور هوشنگ، خیری زاده منصور. ارزیابی توسعه فیزیکی درون‌زا و برون‌زای شهر مراغه و ارائه الگوی بهینه. برنامه‌ریزی و آمایش فضا. 1396; 21 (3) :329-367

URL: http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-4668-fa.html

ارزیابی توسعه فیزیکی درون‌زا و برون‌زای شهر مراغه و ارائه الگوی بهینه
هوشنگ سرور1، منصور خیری زاده2
1- هیات علمی دانشگاه مراغه
2- همکار مقاله و دانشجوی دکتری جغرافیای طبیعی در دانشگاه تبریز
چکیده:   (5682 مشاهده)
امروزه توسعه فیزیکی شهرها و تعیین الگوی بهینه آن از مباحث جدی و مهم در میان جغرافیدانان و برنامه ریزان شهری می‌باشد. از آنجائی که نوع الگوی توسعه فیزیکی شهرها با ابعاد اقتصادی، کیفیت دسترسی به خدمات و نیز با محیط‌زیست شهری در ارتباط بوده، در حال حاضر تلاش برنامه­ریزان شهری ترویج و جایگزینی الگوهای مطلوب و بهینه­ای همچون رشد هوشمند و فشرده به‌جای الگوی رشد پراکنده و افقی پرهزینه و ناپایدار بوده است. در سال‌های اخیر، توسعه پراکنده و افقی به‌عنوان الگوی رایج و غالب توسعه فیزیکی شهرهای ایران محسوب می­شود. این امر ضمن تحمیل هزینه­های فزاینده مالی بر مدیریت شهری، زمینه تخریب اراضی کشاورزی اطراف شهرها را فراهم کرده است. این در حالی است که بافت درونی شهرها شامل (بافت فرسوده، اراضی و ساختمان­های متروکه قدیمی) از ظرفیت مطلوبی برای پاسخگویی به نیازهای کالبدی شهرها برخوردار می­باشند. از سویی توسعه ساخت‌وسازها در اراضی پیرامونی شهر از قابلیت یکسان برخوردار نبوده و می­بایست با بررسی و طبقه‌بندی اراضی، جهات و پهنه‌های مناسب برای توسعه شهر را مشخص نمود. این پژوهش با هدف تعیین الگوی بهینه توسعه فیزیکی آتی شهر مراغه، الگوی توسعه فضایی-کالبدی شهر را از دو جهت درون‌زا و برون‌زا موردبررسی قرار داده است. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی و شیوه جمع­آوری اطلاعات مبتنی‌بر مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای می‌باشد. در این رابطه، فرم و الگوی توسعه کالبدی-فضایی شهر مراغه با استفاده از مدل­های آنتروپی شانون و هلدرن موردسنجش قرار گرفت؛ همچنین، به‌منظور امکان­سنجی توسعه فضایی-کالبدی شهر (درونی و بیرونی) و تبیین تنگناها، موانع و فرصت­های توسعه، مجموعه­ای از متغیرهای طبیعی، کالبدی و انسانی مورداستفاده قرار گرفت. با توجه به محدودیت­های مدل­های باینری و همپوشانی شاخص‌ها، از منطق فازی جهت ترکیب لایه­های مؤثر در توسعه فیزیکی بهینه شهر استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان‌دهنده­ الگوی توسعه افقی و پراکنده شهر مراغه در طی دهه­های گذشته، مخصوصاً از دهه 1365 تا حال حاضر می‌باشد. به‌طوری‌که پایش تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره­ای در طی یک دوره 13 ساله نشان می­دهد که حدود 592 هکتار از مناطق پیرامون شهر به ساخت‌وسازهای شهری تبدیل‌شده که حدود 320 هکتار از این اراضی کشاورزی و باغات و مابقی اراضی بایر بوده که در مناطق شرقی شهر قرار دارد. این در حالی است که با توجه به پراکندگی گسترده اراضی بایر در محدوده قانونی شهر و ظرفیت بالای تراکم ساختمانی و جمعیتی این محدوده، شهر مراغه از پتانسیل زیادی جهت توسعه درونی برخوردار می­باشد. به‌گونه‌ای که محدوده داخلی شهر تا افق تقریبی 1415، تکاپوی توسعه فیزیکی را خواهد نمود. از طرف دیگر، اراضی پیرامونی در جنوب شرق شهر (بین شهرک ولی­عصر و میکائیل­آباد)، پهنه­های مناسبی را جهت توسعه بهینه بیرونی در اختیار قرار می‌دهد که در صورت لزوم، شهر می­تواند به‌صورت پیوسته و متصل در این جهت توسعه یابد.
واژه‌های کلیدی: توسعه فیزیکی، توسعه درون‌زا و برون‌زا، منطق فازی، شهر مراغه
متن کامل [PDF 2111 kb]   (4837 دریافت)    
نوع مقاله: علمی پژوهشی، برگرفته از طرح تحقیقاتی | موضوع مقاله: مدلها، تکنیک ها و روش های برنامه ریزی
دریافت: 1395/6/1 | پذیرش: 1396/6/20 | انتشار: 1396/7/1
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.